Het Vlaams klimaatbeleidsplan: wat met landbouw?

Tegen 2050 wil de Europese Unie klimaatneutraal zijn. Dat vergt veel inspanningen van de lidstaten die hun klimaatstrategie daarop moeten afstemmen. Vlaanderen heeft een ambitieus Klimaatbeleidsplan uitgewerkt voor de iets minder lange termijn, ook voor de landbouw. Tegen 2030 moeten de niet-energetische emissies van broeikasgassen uit de landbouw zo’n 20 procent dalen ten opzichte van referentiejaar 2005, de energetische emissies 44 procent. Wat zijn de gevolgen van dat plan voor de landbouwsector? Het vakblad Proeftuinnieuws legde deze vraag voor aan Koen Holmstock, beleidsadviseur van het Departement Landbouw en Visserij, en Herman Marien van het Kenniscentrum Energie van Thomas More.

Omdat tijdens biologische processen broeikasgassen worden uitgestoten, vormt de landbouw een buitenbeentje in het Europese en dus ook het Vlaamse klimaatbeleid. In het Europese klimaatbeleid geldt dat non-ETS (Emission Trading System) sectoren – waar ook landbouw onder valt – hun uitstoot met 30 procent naar beneden moeten brengen. Dat streefdoel is toebedeeld aan de lidstaten op basis van meerdere criteria, waaronder het bruto binnenlands product.

“De Vlaamse doelstelling voor non-ETS is zeer ambitieus en is vertaald in het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2021-2030”, zegt Koen Holmstock, beleidsadviseur van het Departement Landbouw en Visserij aan het vakblad Proeftuinnieuws. “De emissies moeten met 35 procent naar beneden. Tegelijk wil onze voedingsindustrie nog volop groeien. Ook de glastuinbouw bijvoorbeeld breidt de laatste jaren nog uit. Het zal niet eenvoudig zijn dat te rijmen.” Wat wordt er dan verwacht van de Vlaamse landbouw om die 35 procent reductie te bereiken? De broeikasgasemissie, uitgedrukt in miljoen ton CO2-equivalent (Mton CO2-eq) moet globaal dalen van 7,5 Mton in 2005 naar 5,5 Mton in 2030. In 2016 zaten we nog op een emissie van 7,4 Mton CO2-eq. 

Om het vooropgestelde doel te halen, moet er dus nog wel wat gebeuren. De methaanuitstoot ten gevolge van verteringsprocessen, bij voornamelijk herkauwers, moet volgens het Vlaams Klimaatbeleidsplan dalen met zo’n 20 procent. Voor de energetische emissies uit de landbouw ligt de lat nog hoger, namelijk 44 procent reductie. Tegen 2030 moet er volgens het ontwerp energieplan in de landbouw 2.233 gigawattuur energie worden bespaard ten opzichte van 2007.

2.233 GWh besparen. Hoe gaan we dat doen, wetende dat de glastuinbouw veel energie nodig heeft? “Onze glastuinbouwsector is eigenlijk een energieproducent geworden”, zegt Herman Marien, onderzoeker bij het Kenniscentrum Energie van Thomas More. “Eerst heeft de sector de zware stookolie ingewisseld voor lichte stookolie of aardgas en daarna is de overstap gemaakt naar wkk (warmtekrachtkoppeling) op aardgas waarmee elektriciteit wordt geproduceerd met warmte als nevenproduct. In 2007 geloofde niemand dat driekwart van de sector op tien jaar tijd op aardgas zou draaien. Maar dat is toch gelukt, dankzij het beleid rond wkk.”

Dat de glastuinbouw een energieproducent is geworden, past mooi in het klimaatverhaal. “Bedrijven met wkk zetten gemiddeld 97 procent van de geproduceerde stroom op het net, als ze hun teelt belichten is dat nog zo’n 50 procent”, weet Herman Marien. Maar ook al is aardgas de zuiverste fossiele brandstof, dan nog wordt er bij verbranding CO2 vrijgesteld, goed voor 12 procent van de emissies uit de globale landbouwsector. “We moeten die CO2 op één of andere manier kunnen vastleggen zodat we die kunnen inzetten waar en wanneer we die nodig hebben”, aldus Herman Marien. “Voorlopig is dat nog een belangrijk struikelblok in het energie- en klimaatverhaal. Wanneer CO2 kan worden vastgelegd, kan het worden ingezet voor de productie van biogas en dan is de cirkel rond.”