Handelshuizen azen op Australische graanbedrijven

Steeds meer handelshuizen en agroconcerns zien brood in participatie in of overname van Australische graanbedrijven. De privatisering van de Australian Wheat Board (AWB) in 1999 zette de poort open voor andere spelers op de graanmarkt. Spreiding van de risico’s door graanteelt op het zuidelijk halfrond en het verzekeren van levering nadat Russische handelaars onbetrouwbare partners bleken, spelen daarbij een belangrijke rol.

Sinds de openstelling van de tarwemarkt bewegen agroconcerns zich in grote getale op de Australische graanmarkt. De graanbedrijven die van oudsher profiteerden van de beschermde markt, zijn in omzet betrekkelijk klein van omvang. Ze zijn daarom een relatief eenvoudige prooi voor grote ondernemingen uit Noord- Amerika, Europa en China.

De op één en twee na grootste graancollecteurs van Australië zijn AWB (tarwe) en GrainCorp (tarwe en mais). Alleen de boerencoöperatie CBH Group is nog groter. AWB werd opgericht eind jaren dertig om de graanhandel te reguleren na de voedselcrisis tijdens de grote depressie. Gedurende het gros van zijn geschiedenis bleef AWB een door de overheid uitgebate onderneming, maar in 1999 werd het geprivatiseerd en kwamen de aandelen in handen van graanproducenten.

Het Canadese Agrium probeerde gebruik te maken van het einde aan zeventig jaar bescherming van de Australische graanmarkt door een concurrend bod uit te brengen op AWB. GrainCorp had immers net een bod uitgebracht op AWB, nadat de Australische overheid beide ondernemingen gesuggereerd had te fuseren.

Het 50 procent hogere bod van Agrium gooide voor die plannen roet in het eten. Een aantal grote partijen die nog geen sterke positie in Australië hebben, zijn ook potentiële kandidaten voor een concurrerend bod op AWB. Het betreft dan de bedrijven uit de zogeheten ABCD-as, die bestaat uit ADM, Bunge, Cargill en Louis Dreyfus.

Het Hamburgse Töpfer ging Agrium voor door in Australië met Elders een gezamenlijk graanhandelsbureau op te richten. Het Canadese Viterra kocht eerder ABB Grains op, terwijl Bunge en Glencore lokale kantoren openden. Het Japanse Sumitomo nam onlangs een belang van 50 procent in het opkomende handelsconcern Emerald.

Andere bedrijven met interesse in de Australische graanhandel, bevinden zich in Azië. Een groot deel van de tarwe die in Australië wordt geproduceerd, is bestemd voor afzet in landen als China, Japan, Zuid-Korea en Taiwan. De Japanse handelshuizen investeerden voorheen vooral in Azië en de VS, maar zien wellicht in Australië een vruchtbare toekomst.

Graanhandelaars vinden in Australië een mogelijkheid om de risico's te spreiden door zich te verzekeren van levering. De onbetrouwbaarheid die sommige Russische handelaars hebben getoond nadat door droogte de tarwenoteringen omhoog schoten, versnelt dit nog. Graanteelt op het zuidelijk halfrond kan in een jaar als 2010 ook bescherming bieden tegen minder goede oogsten op het noordelijk halfrond door grillige weersomstandigheden.

Australië is samen met Argentinië de grootste tarwe-exporteur van het zuidelijk halfrond. Australië bedient jaarlijks zo’n 10 tot 12 procent van de wereldmarkt voor tarwe. West-Australië is de belangrijkste tarweregio van het continent met 40 procent van de nationale productie.