Hagelandse landbouwers leren kneepjes van ‘carbon farming’
Tussen 2019 en 2023 werden twintig landbouwers uit Zuid-Hageland begeleid door Regionaal Landschap Zuid-Hageland en de Bodemkundige Dienst van België. Ze leerden er hoe ze bijvoorbeeld door een aangepaste bodembewerking hun koolstofafdruk konden beperken. De initiatiefnemers hopen dat de deelnemende landbouwers in de toekomst verder hun koolstofboekhouding zullen opvolgen. "Duurzame landbouw begint met bodemzorg", benadrukken ze.
Wie aan koolstof denkt, denkt doorgaans aan lange autofiles, een rokerige fabrieksschouw of andere verbrandingsprocessen. Maar zelfs iets ogenschijnlijks onschuldig zoals een spade in de grond, brengt koolstof in de atmosfeer. Bij één spadesteek blijft dit uiteraard beperkt. Bij grootschalige grondkering zoals in de landbouw, is dat een ander verhaal.
Bodemkering en groenbedekkers
Eén van de deelnemende bedrijven aan het Zuid-Hagelands project is de Beenshoeve in Tienen, gerund door de familie Avermaete. Boeren Philippe Avermaete en Nele Kempeneers waren snel te vinden voor dit project. “Zorgen voor duurzame koolstofopslag zit bij de Beenshoeve in de algemene filosofie, wij zijn daar alle dagen mee bezig. Acht jaar geleden al stopten we met ploegen. We werken met stalmest, en zaaien groenbemesters in. We merken dat de bodem vruchtbaarder is, meer vocht vasthoudt, en we zien veel regenwormen. Bovendien is er ook nog eens minder erosie.”
Een eerste maatregel voor de deelnemende boeren was het aanbrengen van compost. Sommigen gingen een stapje verder. Ze zetten alles in op niet-kerende bodembewerking, wat betekent dat ze dus niet meer ploegen. Verder werkten ze oogstresten of houtsnippers in de bodem of zaaiden ze groenbedekkers. Ook de aanplant van fruitbomen en -struiken en van houtkanten, hagen en bomen zorgde voor een langdurige koolstofopslag in biomassa.
Betere bodem, betere lucht
“Door koolstof op te bouwen in de bodem, wordt in de eerste plaats een hoop CO2 uit de atmosfeer opgeslagen,” zegt Mia Tits van de Bodemkundige Dienst van België. “Aanvoer van koolstof houdt bovendien bodemleven in stand. Een gezond bodemvoedselweb betekent voor de landbouwer een pak minder kosten en werk: kunstmest en bestrijdingsmiddelen kunnen afgebouwd worden. De bodem krijgt structuur. Na enkele jaren inspanning om het koolstofgehalte in de bodem te verhogen, zie je onder meer dat er meer water kan infiltreren. Er is ook minder bodemverdichting. Dit alles maakt dat zo’n bodem, en de gewassen erop, beter bestand zijn tegen langere periodes van droogte en dat in geval van hevige neerslag het water sneller de bodem kan insijpelen.”
‘Koolstofboekhouding’
De Bodemkundige Dienst van België maakte tijdens het project een ‘koolstofboekhouding’ van alle deelnemende landbouwbedrijven. Zo kregen de landbouwers een overzicht van de hoeveelheid koolstof en broeikasgassen die ze hebben opgeslagen en uitgestoten. Vervolgens werden de mogelijke maatregelen besproken om het koolstofgehalte in de bodem te optimaliseren.
“Op een bedrijf wordt bij sommige activiteiten koolstof opgeslagen, bij andere activiteiten is er dan weer koolstofverlies.”, zegt Tits. “In de akkerbouw zorgt het inwerken van dierlijke mest in de bodem bijvoorbeeld voor de opslag van koolstof, maar als die mest vervolgens wordt afgebroken in de bodem, komt er naast CO2 ook lachgas vrij (een ander broeikasgas, dat nog sterker is dan CO2): dit moet je ook meenemen in de boekhouding. Maatregelen zorgen er dus liefst voor dat de balans van de koolstofboekhouding in de goede richting gaat.”
Voorlopers van ‘Carbon Farming’
“De landbouwers die deelnamen aan dit project, kan je gerust de voorlopers van de ‘Carbon Farming’ noemen,” zegt Luca Santy van Regionaal Landschap Zuid-Hageland. “Veel van de genomen maatregelen in dit project worden inmiddels wereldwijd toegepast. We hopen dan ook dat onze boeren de komende jaren, met hun koolstofboekhouding in de hand, verder zullen werken aan dat optimale koolstofgehalte in hun bodems. Duurzame landbouw begint met bodemzorg.”
Uitgespit: carbon farming
VILT TeeVeeBeeld: 'Bodemkundige Dienst van België / Regionaal Landschap Zuid-Hageland
