Grote windmolen is win for life voor de grondbezitter

Welke teelt neemt slechts 250 vierkante meter in beslag en kan een boer jaarlijks 20.000 euro opleveren? De krant De Morgen geeft het antwoord: grote windturbines, die voor een stevig opbod zorgen bij de energieleveranciers. “Win for life voor de grondbezitter, maar de omwonenden krijgen niets. 'Kassa kassa' dus voor wie het geografische geluk aan zijn zijde heeft”, luidt het. Sinds 2009 zijn grote windturbines ook in agrarisch gebied vergunbaar.

De privégronden die geschikt zijn voor de bouw van een windmolen worden steeds schaarser zodat de energieproducenten (Electrabel, EDF Luminius en Aspiravi zijn de voornaamste) het spelletje bikkelhard spelen. De Vlaamse regering projecteert een bedrag van 5.000 euro, maar momenteel is een vergunbare locatie al gauw een 20.000 à 30.000 euro per jaar waard. "Een opbod tussen de grote energiespelers? Neen, daarvoor waren we wellicht te vroeg. En te eerlijk", zegt een Oost-Vlaamse grondbezitter in de krant. In 2010 won hij zo ongeveer de jackpot: 14.000 euro per jaar aan opstalrechten, voor een stukje weiland van zo'n 250 vierkante meter waar nu een windturbine op staat.

Binnen de Vlaamse voorwaarden wordt gestreefd naar een duurzame inplanting. "Zo zijn vooral gebieden nabij een lijninfrastructuur (een autoweg, kanaal, industrie- of havengebied) aantrekkelijk, wordt er rekening gehouden met de bestaande elektriciteitsleidingen en moet er voldoende afstand ten opzichte van huizen of natuurgebieden ingecalculeerd worden", zegt Bart Bode, voorzitter van de Organisatie Duurzame Energie (ODE). Momenteel zijn er in België 888 windmolens op het vasteland, waarvan 505 in Vlaanderen. Bode schat hun aantal op een grond met landbouwbestemming op "25 à 30 procent".

Exacte cijfers bestaan niet, maar volgens die schatting zouden er dus ruim 250 Belgische landbouwbedrijven jaarlijks een opmerkelijk bedrag innen. "Die bedragen zijn trouwens vaak zo hoog omdat de grondeigenaars zelf gaan rondbellen bij de concurrentie om een beter bod te krijgen", zegt Bode. Indien de landbouwer die de grond bewerkt niet de grondeigenaar is, dan delen pachter en verpachter de financiële opbrengst. Het coöperatieve energiebedrijf Ecopower zet daar de kanttekening bij dat de omwonenden niets krijgen. "Nochtans onteigen je diezelfde omwonenden met zo'n turbine van het windgebruik, want er is maar één iemand die de vergunning binnenhaalt. Een soort 'exploitatierecht van de wind' zou mensen toelaten om te delen in de opbrengst."

Maar dat bestaat dus niet, en de harde onderhandelingen zorgen vaak voor spanning. Zo zijn er voorafgaand aan de vergunning vaak exclusiviteitscontracten met verschillende omwonenden. "In de kleine lettertjes staat dan dat ze een toegangsweg zullen toestaan, mocht de turbine toch op een andere locatie komen", zegt woordvoerder van de Boerenbond Stijn De Roo. De vergoeding daarvoor is een pak minder, de frustratie des te groter als de buur nadien zo goed boert. Met het Windkracht 2020-plan van Vlaams energieminister Bart Tommelein zullen er bovendien nieuwe gronden in aanmerking komen voor een turbine. "Net zoals bij kleine en middelgrote windmolens willen we voor de grote windmolens naar een systeem waarbij het verplicht is om tegen zo laag mogelijke kosten de energie te produceren. Dat moet zo'n opbod tegengaan", klinkt het bij het kabinet van Tommelein.