Genetische code van rijst gekraakt

Twee onderzoeksgroepen publiceren in Science elk hun versie van de "volledige" genetische code (het genoom) van rijst. Tweemaal een kladversie weliswaar, want net als destijds met het menselijk genoom, wordt er al hoera geroepen voor het werk helemaal voltooid is. Een derde internationale onderzoeksgroep belooft later dit jaar een meer accurate en volledige versie te publiceren.

Met ruim negentig procent van de ongeveer 440 miljoen "letters" tellende code van rijst in kaart gebracht, beschikken de wetenschappers intussen wel over heel wat bruikbare informatie. Zo blijkt het genoom van rijst meer genen te tellen dan het menselijke genoom. Het aantal genen van de mens wordt geschat op 30.000 tot 40.000, dat van rijst op ruwweg 40.000 tot 65.000.

De ontcijfering van het genoom van rijst is volgens sommige onderzoekers een grotere doorbraak dan die van het menselijk genoom. Rijst is het basisvoedsel voor meer dan 3 miljard mensen, de helft van de wereldbevolking. En van hen wonen er velen in ontwikkelingslanden.

Op basis van de nieuwe genetische kennis en met biotechnologische technieken kunnen wellicht nieuwe rijstvariëteiten "gemaakt" worden die productiever zijn, voedzamer, beter bestand tegen droogte en insecten en zo meer. Maar er is nog een lange weg te gaan. De lettervolgorde van het rijstgenoom is nu wel nagespeld, maar de functie van al die genen is nog lang niet bekend.

Net zoals met de publicatie van het menselijk genoom, is er ook nu controverse over de toegankelijkheid van de informatie. De ene onderzoeksgroep, een Chinees-Amerikaans consortium rond het Beijing Genomics Institute, plaatst de informatie in de publieke databank GenBank. Dat is de gangbare praktijk onder genetici, omdat via die gegevensbank genetische codes voor iedereen vrij toegankelijk zijn en gemakkelijk onderling te vergelijken.

De andere partij, het Zwitserse agrochemische bedrijf Syngenta, wil haar genoomgegevens op een eigen website houden en de toegang beperken. Dat leidde tot boze reacties van enkele vooraanstaande wetenschappers, die vinden dat de informatie zo belangrijk is voor de mensheid dat ze volledig openbaar moet worden gemaakt.

Woordvoerders van Syngenta benadrukken dat academische onderzoekers vrije toegang krijgen tot de code. Voor commerciële bedrijven zal Syngenta de toegang wel beperken. En dat geldt ook voor academische wetenschappers wier onderzoek gesponsord wordt door concurrenten van Syngenta.