Europese Commissie levert slag rond uitbreiding

Zaterdag werd een ontwerptekst die maandag het fiat van de kabinetschefs moet krijgen, nog op diverse punten bijgespijkerd. De oefening is bijzonder moeilijk en niet iedereen binnen de Europese Commissie zit op dezelfde golflengte.

Er wordt vooral strijd geleverd rond de landbouwsteun die de boeren in de nieuwe lidstaten zullen krijgen. Sommige Commissarissen, ondermeer Landbouwcommissaris Franz Fischler, verdedigt een beperkte inkomenssteun. Anderen, zoals Begrotingscommissaris Michaele Schreyer daarentegen, wijzen die formule af en bepleiten plattelandssteun.

Fischler, die in deze door Commissievoorzitter Romano Prodi en Uitbreidingscommissaris Günter Verheugen wordt gesteund, lijkt echter aan de winnende hand. In het werkdocument dat zaterdag circuleerde, wordt de Oosteuropese boeren de eerste 10 jaar een inkomenssteun toegezegd die maximaal 25 procent van de hulp aan Westerse boeren zou bedragen.

De kostprijs van die operatie zou ongeveer 1,2 miljard euro bedragen. De vraag rijst of de Europese begroting zo'n bedrag kan slikken. Op de top van Berlijn, in maart 1999, werden immers erg strikte afspraken gemaakt en daar mag tot 2006 onder geen beding van afgeweken worden. Om die reden hebben de nettobetalers van de Unie op de laatste Ecofin-raad de financiering van de uitbreiding naar zich getrokken.

Onder impuls van de Nederlandse minister Gerrit Zalm, die van Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Zweden een duwtje in de rug kreeg, kwam de kost van de uitbreiding vorige week toch op de politieke agenda. Een eerdere poging op 23 september 2001 van Zalm mislukte omdat het Belgisch voorzitterschap dwarslag.

Volgens de promotoren van de gefazeerde inkomenssteun aan de Oost-Europese boeren zou de operatie de afspraken van Berlijn niet onderuit halen. Er zou immers minder geld uit de zogenaamde structuur- en cohesiefondsen naar de kandidaten vloeien dan aanvankelijk was voorzien. Toch is het boekhoudkundige argument in deze ondergeschikt aan het politieke.

Een paar dagen terug waarschuwde Commissaris Verheugen nog voor een regeling die als al te discriminerend ervaren zou worden. "Voor de populistische krachten in Polen, aldus Verheugen, zou dat wel eens de gedroomde springplank kunnen zijn om het referendum over de toetreding tot de EU naar hun hand te zetten."

Omdat het hier om een bijzonder gevoelig thema gaat, verloopt het overleg binnen de Europese Commissie weinig transparant en niet echt collegiaal. Slechts 4 van de 20 commissarissen zijn intens bij het beraad betrokken, terwijl de anderen de discussie veeleer vanuit de tribune moeten volgen.

Opmerkelijk is ook dat de werkdocumenten deze keer niet via het elektronisch systeem circuleren, maar wel op papier en per drager worden bezorgd. Op deze manier hoopt de Commissie ongelegen lekken te verhinderen.