Europees parlement hervormt regels over pesticiden

Het Europees parlement heeft dinsdag in Straatsburg het licht op groen gezet voor een hervorming van de regels voor de toelating en het duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Daardoor zullen zo'n twintig van de meest schadelijke stoffen op termijn van de markt verdwijnen. 

De hervorming vormde de inzet van een intense discussie tussen milieuactivisten en boerenorganisaties. De landbouwers stellen dat gewasbeschermingsmiddelen van essentieel belang zijn om de oogst te vrijwaren van ongedierte en onkruid. De milieulobby wijst dan weer op de schadelijke gevolgen voor milieu en volksgezondheid, die vaak nog onvoldoende bestudeerd werden. Activisten wijzen onder meer op het toenemend aantal pesticidenresidu's in voedingsmiddelen.

Uitgangspunt van de dinsdag goedgekeurde hervorming is een gemeenschappelijke Europese lijst van actieve chemische stoffen die gebruikt mogen worden bij de productie van pesticiden. Op basis van deze lijst zullen de nationale autoriteiten vergunningen verlenen. De meest schadelijke stoffen - zoals kankerverwekkende stoffen, mutagene stoffen of stoffen die de voortplanting en het hormonale evenwicht kunnen bedreigen - worden verboden.

Volgens een studie van het Zweedse agentschap voor chemische stoffen (KEMI) zullen als gevolg van deze nieuwe regels tweeëntwintig van de meest gevaarlijke stoffen van de markt verdwijnen. Ter vergelijking: de bestaande Europese regels over de toelating van pesticiden uit het begin van de jaren negentig zorgden voor een halvering van de ongeveer 800 actieve stoffen die indertijd gebruikt werden. Nu zou, afhankelijk van de schatting, vijf tot tien procent verboden worden.

Bovendien verdwijnen de meest gevaarlijke stoffen niet meteen van de markt. De huidige vergunningen blijven geldig, maar ze worden niet meer verlengd. Zo zouden de laatste stoffen pas binnen tien jaar verboden worden. Het verdwijnen van een aantal pesticiden zal voor de telers van aardappelen, maïs, suikerbieten en wintertarwe allicht geen onoverkomelijk probleem stellen, zo meent Boerenbond. De organisatie oppert wel dat de productie misschien duurder wordt.

Boerenbond vreest wel voor de impact op de kleinschalige groente- en fruitteelt. In deze sectoren zijn weinig pesticiden voorhanden en in sommige gevallen dreigt slechts één product over te blijven. Zo dreigt de resistentie tegen de beschermingsmiddelen toe te nemen. De lidstaten kunnen wel vergunningen blijven verlenen voor pesticiden waarvoor er geen alternatieven bestaan. Ook komt er een Europees fonds voor de ontwikkeling van alternatieve bestrijdingsmiddelen.

Bij de voorstelling van de plannen schreeuwden de industrie en de landbouwsector moord en brand, maar de voorstellen zijn in de loop van de besluitvorming flink bijgestuurd. Zo is er niet langer sprake van een verplichte halvering van het gebruik van pesticiden binnen tien jaar. De lidstaten moeten wel nationale actieplannen maken voor de reductie van het pesticidengebruik en het aanwenden van pesticiden in de buurt van scholen, parken en andere gevoelige gebieden wordt verboden, net als het besproeien van gewassen vanuit de lucht.

Over de hervorming was in december reeds een akkoord bereikt tussen het Europees parlement en de lidstaten. In het Europees parlement kantten enkel de Britten en de Ieren zich dinsdag nog in grote getale tegen de hervorming. "Een eerbaar compromis tussen ecologie, de zorg om volksgezondheid en de kansen voor de landbouweconomie", meent Bart Staes (Groen! ). Ook Frieda Brepoels (N-VA) spreekt van een "eindresultaat dat de noodzakelijke bescherming biedt aan volksgezondheid en milieu en tegelijk essentiële stoffen beschikbaar houdt voor de landbouwers".

Beide europarlementsleden wijzen erop België inzake pesticidengebruik een voorsprong heeft uitgebouwd op vele andere landen, met name uit het oosten van Europa. De lidstaten zullen het compromis allicht in maart goedkeuren. De nieuwe regels zullen normaliter midden volgend jaar van kracht worden.