EU vreest toeloop werknemers bij uitbreiding

De ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie hebben op dit weekend in Zweden op hun informele Raad (waarop ze geen beslissingen kunnen nemen) vooral de toekomstige uitbreiding van de EU vanaf 2004 besproken. De ministers stelden vast dat de bestaande kalender voor de toetreding van nieuwe lidstaten verder uitgewerkt moet worden op de Europese top van Göteborg midden juni ter afronding van het Zweeds voorzitterschap van de EU.

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel zei dat België tijdens het Belgische EU-voorzitterschap, dat op 1 juli begint, alles zou doen om "het ritme van de onderhandelingen aan te houden" en dat de onderhandelingsbeginselen werkten.

Toch is dit weekend een breuk in de solidariteit tussen sommige EU-lidstaten gebleken tengevolge van nationale bekommernissen over de economische en financiële weerslag van de toekomstige uitbreidingen van de Unie.

Zo vrezen Duitsland en Oostenrijk een massale toeloop van mensen uit het voormalige Oostblok door het vrij verkeer van werknemers, hoewel studies terzake op geen enkel rampenscenario wijzen. Berlijn en Wenen willen de gevreesde toeloop gedurende een overgangsperiode van zeven jaar kunnen beperken en krijgen daarbij in ruime mate steun van de Scandinavische landen.

Een ander probleem betreft de Middellandse-Zeelanden, met name Spanje, maar ook Griekenland en Portugal, die een deel van de Europese structuurfondsen voor hun minst ontwikkelde gebieden aan de nieuwe lidstaten vrezen te verliezen.

Frankrijk van zijn kant is beducht voor verzoeken van de Duitsers met het oog op de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid voordat de uitbreidingen een feit zijn. Parijs vreest dat zijn boeren, die en stevig deel van het kiezerskorps vormen, in de toekomst niet evenveel steun zullen krijgen als nu.

Duitsland, dat het meest bijdraagt aan de Europese begroting (30 procent), heeft meermaals laten weten dat het verhoudingsgewijs niet even gul kan zijn in een Europa met 27 als in een Europa met 15.

Maar de Vijftien ontvingen op de lunch hun ambtgenoten van de 12 kandidaat-lidstaten (10 Midden-Europese landen plus Cyprus en Malta) en konden hun onenigheid dus moeilijk in aanwezigheid van hun genodigden laten blijken.

"Iedereen moet toegevingen doen om tot een compromis te komen", zei de Duitse minister Joschka Fischer. Zijn Spaanse collega Josep Piqué, met wie hij een tête-à-tête had in een poging de geschillen bij te leggen, erkende dat "mogelijke misverstanden voorkomen moesten worden" en dat Spanje geen structurele steun tot in het oneindige verwachtte.

Voor de Franse minister van Buitenlandse Zaken Hubert Védrine ging alles heel goed. "Het is goed dat we nu de moeilijke onderwerpen kunnen aansnijden."

België wenst van zijn kant geen koppeling te maken tussen het vrij verkeer en de structuurfondsen. Het probleem van het vrij verkeer van werknemers zal op 14 mei weer aan bod komen op een Raad in Brussel.

Op de Raad in Nykoping uitten de Vijftien ook de wil meer voor de mensenrechten te doen. De Commissie komt volgende week met een richtinggevend document daarover. Minister Michel vindt dat Europa zich "vastberaden moet engageren voor de verdediging van de waarden en principes die de onze zijn" en wenst dat de EU de te volgen weg tekent. "Het is beter het voorbeeld te geven en overtuigend te blijven" dan anderen de les te spellen, zei hij.