EU komt niet met crisissteun voor varkenshouderij over de brug

Ongezien brede coalitie

Tijdens de Europese Landbouwraad begin deze week wist minister Crevits een breed front te vormen met 23 andere lidstaten om bij de Europese Commissie aan te dringen op buitengewone maatregelen om de crisis in de Europese varkenshouderij aan te pakken. Het waren onder meer Frankrijk, Duitsland, Polen, Roemenië, Slovakije, Litouwen, Oostenrijk, Bulgarije, Hongarije, Cyprus, Tsjechië, Estland, Finland, Griekenland, Hongarije, Letland, Luxemburg en Malta die de vraag van ons land steunden.

Door de slechte varkensprijzen in combinatie met de hoge veevoederkosten verkopen varkenshouders hun dieren vandaag met grote verliezen. "De Europese prijzen voor varkenskarkassen liggen momenteel zelfs 7,2 procent lager dan vorig jaar, toen de prijzen al zeer laag waren als gevolg van regionale uitbraken van Afrikaanse varkenspest en COVID-19 verstoringen van de toeleveringsketen en de consumptie”, legde minister Crevits aan de Eurocommissaris uit in een bilateraal gesprek. “Tegelijkertijd liggen de voederkosten op het hoogste niveau sinds 8 jaar.” In België is de situatie nog schrijnender omdat ons land al ruim drie jaar de export naar heel wat derde landen aan banden gelegd ziet door de Afrikaanse varkenspest.

Wojciechowski laat nu weten dat hij de brede oproep tot buitengewone marktmaatregelen verwerpt. “Elke interventie moet zorgvuldig worden beoordeeld om onbedoelde negatieve effecten te voorkomen”, stelt de Pool. “Dergelijke maatregelen vergen niet alleen aanzienlijke financiële middelen uit de EU-begroting, zij kunnen ook contraproductief zijn en de verkeerde signalen naar de markt sturen.” Hij wijst daarbij op de aanhoudende productiestijging in sommige lidstaten.

Gerichte nationale maatregelen

In plaats van een brede Europese aanpak van de varkenscrisis stelt hij voor om gerichte nationale maatregelen te nemen. “Daar zijn instrumenten voor beschikbaar in het kader van plattelandsontwikkeling en staatssteun (Rural Development & State Aid Frameworks). “Deze instrumenten maken het mogelijk om de maatregelen af te stemmen op de situatie ter plaatse en de gevolgen van COVID-19 of Afrikaanse varkenspest aan te pakken”, aldus de commissaris die stelt dat een snelle herziening van de relevante plannen een mogelijkheid is.

De landbouwcommissaris zal de experten van DG AGRI vragen om de markt van nabij op te volgen en klaar te staan om de passende maatregelen te nemen wanneer dat gerechtvaardigd is. Hij erkende de zeer sterke prijsdaling in de afgelopen 12 maanden, “van een historisch hoogtepunt in 2020 tot een huidig zeer laag niveau”. Dat die daling samenviel met de stijging van de voeder- en energieprijzen, is Wojciechowski niet ontgaan. Hij erkent dat de impact van de coronapandemie, de uitbraken van Afrikaanse varkenspest in belangrijke exportlanden en de dalende vraag in China geleid hebben tot een “perfecte storm”. Maar dat blijkt dus geen reden om het probleem vanuit Europa aan te pakken.

Boerenbond zeer teleurgesteld

Boerenbond is zeer teleurgesteld dat de landbouwcommissaris op deze manier de bal terugkaatst. “Het is echter niet de eerste keer dat dit gebeurt bij een vraag naar crisismiddelen”, klinkt het. De landbouworganisatie benadrukt dat ze het hierbij niet laat. “De Europese Commissie heeft de mogelijkheid en de verantwoordelijkheid om een Europees antwoord op een Europese crisis te geven”, klinkt het. De verwijzing naar staatssteun en middelen uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is volgens Boerenbond niet aan de orde. “Het heeft geen zin de broodnodige middelen die in het GLB reeds goed benut worden, te heroriënteren. De kaart trekken van staatssteun zou enkel het gelijk speelveld aantasten.”

De landbouworganisatie is ervan overtuigd dat de Landbouwraad, met de steun van 23 lidstaten, de juiste vraag heeft gesteld. “Zo’n coalitie die zich achter België heeft geschaard, is trouwens ongezien”, luidt het. “Van de lidstaten is dus nog verdere politieke druk nodig en die is ook te verwachten. Van onze kant zullen we ook de nodige druk leggen, samen met de Europese landbouwkoepel COPA-Cogeca waar we lid van zijn”, laat woordvoerder Vanessa Saenen weten. “Naast deze zwaarwichtige coalitie hebben we bij Boerenbond ook de nodige kennis om het Europese spel te spelen. De laatste kaarten zijn nog niet gelegd.”

ABS: varkenshouderij opgegeven?

Ook ABS is er niet over te spreken dat Europa “Siberisch koud” blijft voor de problemen in de varkenshouderij. “Europa is zeker mede schuldig aan wat er vandaag in de Vlaamse varkenshouderij gebeurt”, meent de landbouworganisatie. “Het klopt dat de lidstaten vrij zijn om bepaalde zaken te stimuleren of net te remmen, maar we kunnen er niet omheen dat datzelfde Europa industriële uitbreidingen in de varkenssector gestimuleerd heeft in het kader van de plattelandsontwikkeling met VLIF-steun bij ons, maar nog meer in de lageloonlanden binnen haar grenzen en zo de traditionele familiale varkenshouderij richting de afgrond duwt.”

Dat er een ongezien brede coalitie zich achter de vraag van ons land voor crisismaatregelen heeft geschaard, is ook ABS niet ontgaan. “Maar belangrijker is dat Nederland, Denemarken en Spanje die vraag niet hebben ondersteund. Dit zijn wel de landen die het langst hebben kunnen profiteren van de hoge exportprijzen richting China. Hierdoor zijn er in die landen reserves opgebouwd die de huidige lage prijzen (tijdelijk) opvangen. Die landen hebben er dus alle belang bij dat Europa geen maatregelen zou nemen.”

Zoals ABS eerder al aangaf, leeft het in de overtuiging dat het maatschappelijk verantwoord is dat er voldoende gemeenschapsgeld wordt vrijgemaakt om financiële en familiale drama’s te vermijden én om een warme herstructurering in de varkenssector door te voeren. “De 16 miljoen euro die Vlaanderen deze week aankondigde, zal geen start van een toekomstgerichte hervorming teweeg brengen. Met borrelnootjes kan er geen structurele wijziging komen. We hebben nood aan een duidelijk plan met bijhorende ruime budgetten”, zegt Bart Vergote, woordvoerder van de ABS-varkenshouders.