Ernstige waterschaarste treft vier miljard mensen

Het tekort aan zoet water in de wereld is nijpender dan werd aangenomen. Dat schrijft De Morgen op basis van onderzoek gepubliceerd in Science Advances en uitgevoerd door Arjen Hoekstra, hoogleraar watermanagement aan de Universiteit Twente. Vier miljard mensen hebben minstens een maand per jaar last van ernstige waterschaarste. Volgens Hoekstra hebben wetenschappers de waterschaarste tot nu toe onderschat. Dat komt doordat in eerdere studies is gekeken naar de beschikbaarheid van water op jaarbasis en geen rekening werd gehouden met seizoenschommelingen.

Hoekstra’s team aan de Universiteit Twente is de eerste onderzoeksgroep ter wereld die de watervoetafdruk van de mensheid van maand tot maand in kaart brengt en vergelijkt met maandelijkse waterbeschikbaarheid. “Soortgelijk onderzoek richtte zich tot nu toe alleen op waterschaarste op jaarbasis en werd slechts uitgevoerd in de grootste stroomgebieden”, zegt Hoekstra. Hij is degene die het steeds vaker gebruikte begrip 'watervoetafdruk' introduceerde. Hoekstra geniet daarmee internationaal aanzien. Met de watervoetafdruk kan je berekenen hoeveel water nodig is voor de productie van bijvoorbeeld een kilo vlees, een kilo fruit of een jeansbroek.

Schaarste aan water doet zich vooral voelen in droge periodes. Een watertekort kan in hetzelfde jaar nog gevolgd worden door overstromingen in dezelfde regio. Met ernstige waterschaarste bedoelt de hoogleraar de uitputting van water in een bepaald gebied. “Grondwaterstanden dalen, meren drogen op, er stroomt minder water door de rivieren en de watervoorziening naar industrie of landbouw is in gevaar. In dit onderzoek hebben we de duurzame watervoetafdruk voor elk plekje op aarde vastgesteld. Vervolgens keken we naar het feitelijke waterverbruik. Is dat veel hoger dan het verbruik dat duurzaam en verstandig is, dan is er ernstige waterschaarste.”

Eerdere berekeningen geven aan dat twee tot drie miljard mensen worden geconfronteerd met ernstige waterschaarste. Hoekstra komt op het aanzienlijk hogere getal van vier miljard. Bijna de helft daarvan woont in China en India. Andere probleemregio’s zijn Mexico, het westen van de VS, Noord- en Zuid-Afrika, Zuid-Europa, Midden-Oosten en Australië. Ook daar is er regelmatig een direct tekort aan drinkwater of komen industrie en boeren in de problemen. In andere gebieden is er tijdens die schaarste nog wel ‘gewoon’ watervoorziening, maar ontstaan er problemen op langere termijn. Tussen de 1,8 en 2,9 miljard mensen hebben er 4 tot 6 maanden per jaar mee te maken. Een half miljard wereldbewoners kampen het hele jaar door met watertekort.

Bij schaarste wordt de landbouw gewoonlijk het eerst getroffen en komt de voedselzekerheid in gevaar. Pas daarna raakt het de industrie en nog later komt de drinkwatervoorziening in het gedrang. Het verbruik van drinkwater is slechts een klein deel (gemiddeld 4%) van de totale waterconsumptie. Het World Economic Forum plaatst de mondiale watercrisis al een tijdje in de top drie van wereldproblemen, samen met de klimaatverandering en terrorisme.

Meer info: Science Advances