Enige leverancier schapenmelk hoopt blauwtong voorlopig te ontlopen
Met 400 schapen is Gert De Brandt, nieuwkomer in de landbouw, niet alleen de grootste schapenmelk-leverancier van Vlaanderen, maar ook de enige. “Andere bedrijven melken alleen voor de eigen verwerking en kortketenverkoop”, vertelt de jonge boer tijdens een studieavond van PC Kleine Herkauwers. Thema van de studieavond was het blauwtongvirus. De Brandt heeft ook schrik voor het virus, maar heeft met een gestuurd stalklimaat wel de nodige troeven in handen om het virus buiten te houden.
“De kans is klein dat het blauwtongvirus zich dit jaar nog in Vlaanderen verspreidt." Deze boodschap van dierenarts Norbert Steurbaut was één van de weinige positieve noten tijdens een studieavond over de schapenhouderij in Aalst. De ontmoeting, waar zich zo’n honderd schapenhouders en geïnteresseerden verzameld hadden, was de laatste in een reeks van drie studieavonden van Praktijkcentrum Kleine Herkauwers.
Door het blauwtongvirus, dat als een zwaard van Damocles boven de schapenhouderij hangt, was er een grote opkomst en hadden de aanwezigen veel vragen aan de dierenarts en andere sprekers. Het virus van een nieuw serotype spreidt zich als een olievlek door Nederland en eist tot 1400 schapen levens per dag. Het virus wordt vooral overgedragen door de insectachtige knutten die zich via de wind verspreiden.
Een gunstige windrichting lijkt de hoofdverklaring dat Vlaanderen nagenoeg gevrijwaard blijft van het virus. Begin oktober werd er één besmet geit vastgesteld bij een hobbygeitenhouder in Merksplas in de Noorderkempen. “We krijgen periodiek meldingen van potentiële besmettingen, maar tot dusver lijkt de verspreiding in Vlaanderen zich tot het ene bedrijf te beperken”, vertelt Eva Van Mael, dierenarts kleine herkauwers bij DGZ. De Wael is eveneens positief over de verdere verspreiding dit jaar. “Door de temperatuurdaling neemt de activiteit van de knutten af.”
Wachten op vaccin
Zij houdt evenwel een slag om de arm: “Het virus heeft een incubatietijd van drie weken. Het is dus nog even afwachten of de vastgestelde besmetting in Merksplas uniek is.” Verder is er volgens haar vooralsnog slechts sprake van uitstel van executie. “De larven van de knutten overleven en kunnen in het voorjaar zorgen voor een opflakkering van het virus.” Het is daarom volgens haar essentieel dat er een vaccin op de markt komt.
“Een vaccin is de enige manier om het virus in te dammen”, beaamt Gert De Brandt. De 28-jarige schapenhouder was gastheer van het bedrijfsbezoek voorafgaand aan de informatieavond. Zelf denkt hij dit jaar de dans te ontspringen. Niet alleen gaat het weer de goede kant op, tevens heeft hij de nodige troeven in handen om de ziekte buiten te houden. “Onze schapen zitten altijd op stal met een goed klimaat gestuurd ventilatiesysteem. Knutten en muggen hebben dat niet graag. Bovendien kunnen wij de gordijnen aan de zijkanten van de stal sluiten”, vertelt hij. Beide maatregelen komen als één van de weinige preventieve maatregelen voor op de advieslijst van DGZ.
Het blauwtongvirus is desalniettemin een ernstige bedreiging voor zijn nog jonge landbouwbedrijf. De Oost-Vlaming startte Schapenmelkerij De Brandt in 2019 vanuit het niets. “Ik ben zelf niet van boerenafkomst. Mijn grootouders waren de laatste generatie die geboerd hebben.” Het is wel aan deze familieband dat De Brandt zijn startareaal van zes hectare te danken heeft. Later kocht hij twee hectare erbij en in 2019 was de nieuwbouw van de stal afgerond en startte hij met melken.
Nieuwkomer in de landbouw
“Ik wilde aanvankelijk een melkveebedrijf startten, maar daarvoor lag de investeringsdruk te hoog”, verklaart De Brandt. Uiteindelijk ging er een investering van ongeveer één miljoen mee gemoeid, een bedrag dat de jonge boer in vijftien jaar afbetaalt. Alhoewel hij beschikt over een vergunning van 1000 schapen (het maximum voor een type II bedrijf op het moment van de aanvraag, red.) heeft hij geen plannen om de huidige veestapel van 400 melkschapen en 100 stuks jongvee uit te breiden. “400 schapen is wel het maximum om in je eentje te melken en verzorgen”, verklaart de boer die het melken tijdens het bezoek van de overige schapenouders overlaat aan zijn moeder en vriendin Leen.
Op termijn zijn er wel plannen om zijn activiteiten de diversifiëren. “Mogelijks kunnen we in de toekomst het melkveebedrijf van mijn schoonouders over nemen, maar dat is eerder op een termijn van tien jaar. Het is ook nog van veel factoren afhankelijk, onder andere van het feit of we aan voldoende grond kunnen komen en of een overname überhaupt lukt”, vertelt de boer. "Ik durf door het stikstofdossier ook niet ver vooruit te kijken."
De melk van zijn 400 melkschapen gaat naar zuivelbereider De Zuivelarij in Berlare, onder andere bekend van de Berloumi, de Vlaamse variant van de bekende halloumi-grillkaas. “Daar zit zo’n tien procent van mijn schapenmelk in. De Labneh, een soort van ingedikte yoghurt, is dan weer volledig van schapenmelk en dat komt allemaal van mij”, vertelt de landbouwer die verder ook nog een aantal kleine zuivelverwerkers tot zijn klanten mag rekenen.
Volgens De Brandt is hij de enige melkschapenhouder in Vlaanderen die enkel voor derden werkt. “Er zijn wel meer schapenmelkers maar meestal zijn dit toch wat kleinere bedrijven die de productie geheel zelf verwerken en in de korte keten verkopen.”
Niet alleen is het aantal melkschapenhouders beperkt, bovendien zijn er niet veel verwerkers. “Door het besef dat we van elkaar afhankelijk zijn, is er veel onderling begrip en verlopen de prijsonderhandelingen in harmonie. Heb ik te veel melk dan kan De Zuivelarij het aandeel schapenmelk in Berloumi wat opvoeren. Is er minder melk dan kan het percentage ook wat omlaag”, aldus de schapenboer. Tijdens de studieavond stalt hij wat Labneh met krackers uit. “Hoe meer mensen Labneh kennen en gaan kopen, hoe beter voor ons”, besluit hij met een knipoog.
