1 op 8 niet aangesloten op riool, Vlaanderen investeert fors

Minister Demir wil een tandje bijsteken in het waterbeleid, en met reden. Tegen 2027 eist Europa dat de Vlaamse beken en rivieren zuiver zijn, dat wil zeggen dat minstens 91 procent van het Vlaamse afvalwater gezuiverd moet worden. Vandaag stroomt er nog altijd te veel ongezuiverd afvalwater weg naar de waterlopen, met alle gevolgen van dien. In de gehele periode 2020-20204 voorziet de minister een budget van 1,3 miljard euro om deze toestand recht te trekken. "Als de beleidsambities van de vorige regeringen ongewijzigd waren verdergezet, zou dit slechts 985 miljoen euro zijn geweest", aldus Demir.

Kwaliteit waterlopen verbetert

Van de 312 miljoen euro voorzien voor 2024, is 190 miljoen voorzien voor bovengemeentelijke rioolinvesteringen. 122 euro gaat naar lokale gesubsidieerde rioolinvesteringen. Volgens minister Demir is het aantal waterlopen met een slechte of ontoereikende toestand de voorbije tien jaar afgenomen. Het aantal waterlopen met een slechte kwaliteit is meer dan gehalveerd. Terwijl in 2012 nog 56 procent slecht scoorde, was dat in 2021 nog maar 23 procent.

Toch is er nog werk aan de winkel. In april 2022 waren er nog Vlaamse gemeenten waar nog geen vijfde van de woningen aangesloten was op het riolennet. In de meting van 4 april 2022 was Horebeke de slechtst scorende gemeente van Vlaanderen, met een rioleringsgraad van slechts 14,64 procent. Dat is zelfs aanzienlijk minder dan bij de rest van de ‘bottom 3’, Pepingen (29,25%) en Voeren (32,49%).

110 Vlaamse gemeenten hebben volgens diezelfde meting een rioleringsgraad van meer dan 90 procent. Koplopers zijn Baarle Hertog (99,85%), Denderleeuw (99,69%) en Antwerpen (99,67%). De provinciesteden scoren algemeen vrij goed, zoals Leuven (97,21%), Brugge (97,20%) en Gent (96,60%). In Hasselt (90,35%) is een tiende niet aangesloten.

Zuiveringsgraad

Niet alle riolen zijn echter aangesloten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Zo kent Kortenaken een povere rioleringsgraad van slechts 44,64 procent, maar de zuiveringsgraad bedraagt er slechts 2,46 procent. In Glabbeek is de helft aangesloten op het riool, maar ligt de zuiveringsgraad op slechts 8,03 procent. Horebeke, de gemeente die het slechtste scoort op vlak van rioleringsgraad, heeft een zuiveringsgraad van 10,65 procent. Het hoeft wel gezegd te worden dat de meest recente publieke gegevens dateren uit april 2022. De actuele situatie kan inmiddels verbeterd zijn. Zo voorzien de beleidsmakers in Horebeke een inhaalbeweging naar een zuiveringsgraad en rioleringsgraad van beiden 90,58 procent.

Organisatie is knelpunt

De huidige organisatie van de Vlaamse watersector vormt het grootste knelpunt om voor het huishoudelijk afvalwater sneller vooruitgang te boeken in afvalwaterzuivering. De rioolinfrastructuur van het gewest wordt beheerd door Aquafin, terwijl voor het beheer van de gemeentelijke riolen 94 partijen actief zijn. Aquafin pleit in een memorandum aan de volgende Vlaamse regering voor meer structurele samenwerking tussen gewestelijke en gemeentelijke rioolbeheerders en schuift zich naar voor als gemandateerd netwerkarchitect.

"Het heeft weinig zin om nieuwe aansluitingen op de riolering te doen, als dat water er verder in het stelsel via één van de 8.000 overstorten weer kan uitlopen, of verderop in het milieu terechtkomt via een kapotte verouderde riolering.  Daarom wordt het totale rioolstelsel het best door één bril bekeken", geeft de maatschappij aan.

Aquafin kreeg deze legislatuur al verantwoordelijkheden richting geïntegreerd netwerkarchitect.  "Een verdere stap met Aquafin als gemandateerd netwerkarchitect maakt het mogelijk om voorrang te geven aan de projecten die het best aansluiten bij de gewestelijke en gemeentelijke doelstellingen, zonder elkaar onbedoeld tegen te werken of vertragen", stelt Jan Goossens, CEO van Aquafin. "Een verhoogde samenwerking tussen rioolbeheerders zorgt voor een betere benutting van de beperkte capaciteit bij studiebureaus en aannemers. Eén aannemer, één studiebureau, één bestek maakt de projectuitvoering ook veel minder complex en meer kostenefficiënt."