Druiventeelt onder glas staat voor een comeback

Het seizoen is begonnen voor tafeldruiventeler Philip Dewit, uit Overijse. Vier Poolse seizoenarbeiders buigen zich de komende maanden over het ‘uitkorrelen’ van de druiventrossen, een manueel proces waarbij vruchten uit de tros gehaald worden om de grotere druiven ruimte te geven om zich te ontwikkelen. Uitkorrelen is één van de arbeidsintensieve momenten in de druiventeelt.

Deze teelt kent een roemrucht verleden in de streek. Ooit telde de regio van Overijse en Hoeilaart, twee Vlaams-Brabantse gemeenten onder Brussel, duizenden serres die in totaal 462 hectare bestreken. Aan de bloeiende activiteit, die in de negentiende eeuw opgekomen was, kwam in de jaren zestig abrupt een einde toen de grenzen open gingen en goedkope Spaanse, Franse en Italiaanse druiven binnenstroomden. “De prijs van de inheemse druiven zakte plots met twee derde”, zegt Dewit wiens overgrootvader in 1912 met de teelt begonnen was.

Anno 2021 zijn er nog 3,5 hectare serres over. Dewit, zaakvoerder van Dewit Druiven, is met 7.000 meter serre de grootste tafeldruiventeler en hij schat het aantal collega’s op nog geen tien. Ondanks deze treurige levensloop van de sector, ziet de ondernemer de toekomst rooskleurig in. “Het dal is nu wel bereikt. Er is op dit moment meer vraag dan aanbod van lokaal geteelde druiven.”

Korte keten verkoop

De familie Dewit verkoopt de druiven van juli tot midden oktober op lokale markten en in de hoevewinkel. Door de verdeling van de serre in zeven compartimenten met een verschillend klimaat kan het werk en de productie gespreid worden en is de ondernemer er zeker van dat alles in de korte keten weggezet kan worden. “Als je bijvoorbeeld bij de groothandel verkoopt, liggen de opbrengsten natuurlijk een pak lager. Hoe minder schakels er tussen zitten, hoe beter”, verklaart hij.

Symbolisch voor zijn vertrouwen in de toekomst is ook de investering in een nieuwe verwarmingsinstallatie. Deze winter werd de oude combinatie stookolie-kolen ketel, die dateerde van 1985, vervangen door een condensatiegasketel. Verwarming vormt een belangrijk onderdeel van de druiventeelt onder glas en verklaart ook de hoge productiekosten in Vlaanderen. Over drie jaar neemt zijn zoon Koen het bedrijf over.

Niet alleen heeft Dewit met korte ketenverkoop het voortbestaan van het familiebedrijf kunnen veiligstellen, hij constateert dat er inmiddels ruimte is voor uitbreiding van de sector. Behalve oudere mensen die de streekdruiven van vroeger kennen, weten ook steeds meer jonge mensen, die belang hechten aan streekproducten, de weg naar zijn boerderijwinkel te vinden. De Vlaams-Brabantse eetdruiven zijn inmiddels een erkend streekproduct en mogen sinds 2008 het Europese label van Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) dragen.

‘Tafeldruif zoekt teler’

De rijke tafeldruivencultuur en het marktpotentieel van de Vlaamse eetdruiven was voor Boerenbond en Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant (Herent) eind vorig jaar aanleiding om een campagne onder haar leden te houden onder de titel ‘Tafeldruif zoekt teler’. Met de campagne, die voorziet in een leertraject, wil de landbouworganisatie ondernemers naar de druiventeelt lokken. Er vond inmiddels een online infosessie plaats waarbij volgens Dewit een tiental geïnteresseerden aanwezig waren. “Daar waren onder andere een aspergeteler bij die wil overschakelen naar druiven, en een aardbeienteler die beide teelten wil combineren om zo een jaarrond korte ketenaanbod te hebben.” Boerenbond geeft aan geïnteresseerden nog de mogelijkheid hebben om zich in te schrijven voor het leertraject dat in augustus van start gaat.

Dewit zou binnenkort zijn positie als grootste tafeldruiventeler van het land wel eens kunnen verliezen. De twintiger Brecht Fluyt uit Overijse heeft een plan ingediend voor de nieuwbouw van een serre van 1 hectare voor de druiventeelt, goed voor een productie van 36 ton druiven. Het plan werd vooralsnog afgekeurd door de gemeente, waarna de ondernemer het bij de provincie heeft neergelegd.

Voor Dewit is een uitbreiding niet aan de orde. “Met onze grootte kunnen we genoeg omzet generen voor twee families en kunnen we tegelijk de risico’s beperken. Zo gaat het mooi.” De onverwachte ondernemersrisico’s kwamen vorig jaar tijdens corona duidelijk aan het licht. “Wij hadden even schrik dat wij onze druiven niet zouden kunnen verkopen omdat ook de markten een tijdje dicht gingen”, vertelt hij.

Uiteindelijk gingen de markten dan weer open en kon de verkoop gewoon doorgaan in het oogstseizoen. “Zo hebben we tot midden oktober een goed verkoopseizoen kunnen draaien. Omdat mensen thuis bleven en niet op vakantie gingen, lag de verkoop misschien zelfs beter dan in voorgaande jaren”, besluit Dewit.