Crisis Wit-Rusland baart perentelers zorgen

De sancties die de Europese Unie neemt tegen Wit-Rusland zorgen voor ongerustheid bij de Vlaamse perentelers. Zij vrezen een nieuwe boycot, bovenop de aanhoudende handelsban van Rusland. “De perentelers mogen niet opnieuw de dupe worden van het conflict”, zegt Europees parlementslid Hilde Vautmans.

Als reactie op de Europese sancties na de inlijving van de Krim en de destabilisering van Oekraïne, handhaaft Rusland sinds 2014 een boycot op de invoer van fruit, groenten en vlees uit Europa. Voor de perentelers betekende dat een zware streep door de rekening want van de ene dag op de andere zagen ze hun belangrijkste afzetmarkt verdwijnen. Een derde van alle Belgische peren ging immers richting Rusland.

 

Met de crisis in Wit-Rusland rommelt het opnieuw aan de Russische grenzen. Wit-Rusland wordt nog steeds beschouwd als een dictatuur waar Aleksandr Loekasjenko al 26 jaar de plak zwaait. De oppositie en politieke tegenstanders worden er monddood gemaakt of gevangen gezet en er zijn al 20 jaar geen vrije verkiezingen meer gehouden. Hoewel nationale en internationale waarnemers van de OVSE, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa geweerd werden, kwamen na de presidentsverkiezing van 9 augustus heel wat indicaties van fraude bovendrijven.

 

Loekasjenko zou met 80 procent van de stemmen herverkozen zijn. Oppositiekandidate Svetlana Tichanovskaja, die buiten de verwachting van Loekasjenko veel aanhangers kon overtuigen, moest na dreigementen van de Wit-Russische veiligheidsdiensten vluchten naar Litouwen. Dat, samen met de slechte economische situatie, dalende lonen en pensioenen en het slechte management van de coronacrisis, zette kwaad bloed bij de burgers die massaal op straat kwamen. (In een artikel op VRT wordt de aanloop naar de protesten mooi geschetst).

 

Nieuwe boycot?

 

Als gevolg van de crisis in het land vrezen de perentelers een nieuwe boycot. “Wit-Rusland is een buffer tussen Rusland en Europa”, vertelt Europarlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) aan Het Belang van Limburg. “Rusland heeft invloed op Wit-Rusland, maar die relaties zijn vertroebeld nu er bij de opstand 33 Russen zijn gearresteerd. Wit-Rusland krijgt van Europa 170 miljoen euro per jaar om de democratie te helpen. Mensen martelen en frauderen bij verkiezingen kan dus niet.”

 

Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, overlegde woensdag met de Europese leiders. Ze beslisten om de Wit-Russische verkiezingsuitslag te verwerpen en om gerichte sancties op te leggen aan een aantal gezagsdragers die verantwoordelijk worden geacht voor het geweld tegen betogers.

 

“Ik heb op voorhand met Charles Michel gebeld om te zeggen dat hij rekening moet houden met de fruitsector, die mag niet opnieuw de dupe worden”, zegt Vautmans. Deze week heeft Michel bovendien ook telefonisch contact gehad met de Russische president Vladimir Poetin over de crisis in Wit-Rusland. “Of hij het met hem over sancties heeft gehad, weet ik niet. Maar dit mag in elk geval niet uitgroeien tot een conflict tussen Europa en Rusland”, stelt Vautmans. “Michel deelt die visie.”

 

In 2013, net voor het uitbreken van de Russische boycot, was de uitvoer van Belgische peren naar Rusland goed voor 90.000 ton. Sinds de boycot is de invoer in Estland, Letland en Litouwen gigantisch gegroeid. In 2019 was de export naar die Baltische staten goed voor ongeveer 70.000 ton peren, 10 keer meer dan in 2013. De laatste jaren daalde de export naar Wit-Rusland weliswaar, maar het land wordt beschouwd als een belangrijke “smokkelroute” om peren tot in Rusland te krijgen. Door de nauwe banden tussen Wit-Rusland en Rusland geraken die op hun bestemming.

 

Net daarom bezorgt de situatie in Wit-Rusland de perentelers extra kopzorgen omdat ze vrezen dat deze belangrijke schakel zou wegvallen. De Belgische exporteurs weten zelf niet hoe het fruit tot in Rusland geraakt en eigenlijk liggen ze daar niet wakker van. “Vermoedelijk gaat het van hieruit naar Polen, Letland, Litouwen en Wit-Rusland”, zegt een exporteur. “Het enige dat ons interesseert, is dat wij onze centen krijgen.”

 

Niet alleen de perenboeren worden geraakt als er een handelsconflict uitbreekt met Wit-Rusland, ook de appeltelers zullen de gevolgen voelen. Een groot deel van de appels in Wit-Rusland komt van Polen. “Maar als dat stokt, komen die appels op de Europese markt en zullen de prijzen ook bij ons dalen”, vertelt een andere uitvoerder. In Rusland zijn peren trouwens één van de weinige landbouwproducten die er zelf niet gekweekt worden. “Voor de boycot voerden ze ook appels en tomaten in, maar die telen ze nu allemaal zelf.”