Britten bewijzen dat suikertaks gunstige invloed kan hebben op aankoopgedrag
Waar we zelf niet in lijken te slagen, lukt de Britten wel: de invoering van een weldoordachte suikertaks op frisdrank heeft er het koopgedrag ten goede gewijzigd. Dat blijkt uit onderzoek van de universiteit van Cambridge. De heffing laten afhangen van het suikergehalte, een gedeelte van de heffing laten betalen door de producenten en de opbrengsten investeren in een gezondheidsprogramma lijken de kritische succesfactoren.
De suikertaks werd in Groot-Brittannië ingevoerd in april 2018. Twee jaar voor de invoering werd de taks al aangekondigd. Om die reden onderzocht de Universiteit van Cambridge het aankoopgedrag vanaf de aankondiging (maart 2016) tot één jaar na de invoering van de taks (maart 2019). De onderzoekers gebruikten daarvoor de aankoopgegevens van tienduizenden gezinnen die wekelijks rapporteren wat ze aan voeding en drank kopen.
Die informatie over huishoudelijke aankopen leert dat een Brits gezin in maart 2019 per week gemiddeld 30 gram minder suiker in huis haalde onder de vorm van frisdranken. Dat is een daling van bijna 10 procent op drie jaar tijd. Want het is opvallend dat al in de aanloop naar de heffing minder vaak dranken met veel suiker werden aangekocht. De effectieve invoering gaf die evolutie wel een duwtje in de rug.
De suikertaks heeft ervoor gezorgd dat de volksgezondheid erop vooruit is gegaan, zonder negatieve effecten op de frisdrankensector
Nochtans is het totale volume aangekochte frisdranken, inclusief suikervrije frisdranken, in de onderzochte periode niet veranderd. De suikerhoudende dranken werden ook niet vervangen door snoep of alcoholhoudende dranken. “Dit wijst erop dat de volksgezondheid erop vooruit kan gaan, zonder negatieve effecten op de frisdrankensector”, zeggen de onderzoekers.
In België besliste de federale regering een suikertaks voor frisdranken in te voeren in de loop van 2015. Waar de Britten twee jaar de tijd namen om de taks ingang te laten vinden, was dat in ons land maar een half jaar: op 1 januari 2016 was de Belgische frisdranktaks een feit. Hoewel onze suikertaks in 2017 werd verhoogd, is hij nog steeds lager dan in Groot-Brittannië. In 2018 leverde de taks de Belgische staatskas 175 miljoen euro op.
Wat maakt nu dat de Britten er wel in slagen om het aankoopgedrag te wijzigen door de invoering van de suikertaks en de Belgen niet? De Standaard vroeg het aan een aantal experten en zij zagen drie kritische succesfactoren.
Getrapte suikertaks
Zo lijkt een hogere heffing voor de meest gesuikerde dranken en een lagere heffing voor dranken met een lager suikergehalte, een eerste cruciaal punt. In het Verenigd Koninkrijk worden dranken die meer dan acht gram suiker per 100 milliliter bevatten, belast met omgerekend 28 eurocent. Voor dranken met een suikergehalte tussen vijf en acht gram suiker bedraagt de taks 21 eurocent en dranken met minder dan vijf gram suiker, zoals lightdranken en gearomatiseerd water, worden niet belast.
Een te lage heffing brengt geen gedragsverandering teweeg
In België is de heffing minder hoog: 11,9 cent per liter voor frisdrank met toegevoegde suiker of zoetstof en 6,8 eurocent per liter voor gearomatiseerd water. Volgens Loes Neven van het Vlaams Instituut Gezond Leven brengt een te lage heffing geen gedragsverandering teweeg. Bovendien geldt de Belgische taks voor alle frisdranken, ook voor frisdrank die nul calorieën bevat.
Bedrijven betrekken
Dat het Verenigd Koninkrijk twee jaar heeft genomen tussen de aankondiging en de invoering van de taks, is geen toeval. Volgens experten hebben de Britten de tijd genomen om een volwaardig plan op te stellen dat zich ook richtte op de frisdrankindustrie. “Op die manier kregen ze de kans om de recepten van hun dranken aan te passen of hun marketingstrategieën meer te richten op dranken met een lager suikergehalte”, zegt Christophe Matthys, voedingswetenschapper aan de KU Leuven, in De Standaard.
Onderdeel van gezondheidsprogramma
Waar de Belgische taks vanaf het begin was bedoeld om extra geld in het laatje te brengen, is dat bij de Britse taks niet het geval. Alle opbrengsten uit de heffing gaan naar sportfaciliteiten in scholen en naar programma’s rond gezonde voeding voor kinderen. Loes Neven noemt dat een belangrijk onderdeel van een goede suikertaks. “Een argument tegen de taks is dat die vooral kwetsbare groepen treft. Een herinvestering van de opbrengst kan dat goedmaken”, stelt ze. Professor Matthys verwijst in dat kader naar Mexico. Daar werd de opbrengst van de suikertaks gebruikt om fruit en groenten goedkoper te maken.
Bron: De Standaard
