Ansjovis maakt comeback in de Noordzee

Tot de jaren dertig zwommen er ook in onze Noordzee zilveren ansjovissen. Overbevissing zorgde er echter voor dat de visjes enkel nog in mediterrane gebieden te vinden waren. Ofwel heeft die mediterrane variant er een verhuis naar het noorden op zitten, ofwel heeft een groepje ansjovis de overbevissing overleefd om nu aan een comeback te beginnen. Feit is dat de ansjovis terug van weggeweest is. In Brittannië en Nederland wordt hij al opnieuw op kleine schaal bevist, België gaat de investering in aangepaste boten niet aan.

Wetenschappelijke studies tonen al een tijdje aan dat de ansjovis terug voorkomt in onze Noordzee. Inderdaad, terug, want ansjovissen zijn geen nieuwkomers bij ons. Van de achttiende eeuw tot eind jaren dertig haalde men hier tonnen en tonnen zilveren vangst boven. Zoveel zelfs dat de soort in het noorden uitstierf door overbevissing. Wie er nog eentje op de grill wilde leggen, moest richting Frankrijk of Spanje.

Over de terugkeer bestaan meerdere theorieën. Een eerste optie is dat de mediterrane ansjovis de weg noordwaarts gevonden heeft omdat de klimaatopwarming de temperatuur van de Noordzee deed stijgen, en de ansjovis zich hier beter thuis begon te voelen. Ook sardines, blauwvintonijn en baars zouden aan een verhuis bezig zijn. Omgekeerd krijgen Noordzeesoorten zoals de zeewolf, doornhaai, leng en zandspiering het dan weer te warm en trekken ze steeds verder naar het noorden.

Een tweede mogelijkheid is dat een groep Noordzee-ansjovis de overbevissing overleefd heeft en nu aan een comeback bezig is. Hierin worden ze geholpen door het warmer wordende zeewater, waarin jonge vissen sneller kunnen groeien en meer geschikte paaiplaatsen voor handen zijn.

Hoewel de verhuistheorie correct is voor een aantal zuiderse vissoorten, wijzen de meest recente onderzoeken uit dat voor de ansjovis de 'comebacktheorie' het dichtst bij de waarheid zit. Uit een doctoraat dat Kristina Raab in 2012 aan de universiteit van Wageningen schreef, blijkt immers dat 'onze' ansjovis een ander DNA-profiel heeft dan zijn zuiderse neefjes.

Sinds een jaar of vijf wordt er in de Noordzee weer commercieel op ansjovis gevist. De Britten en de Nederlanders zijn ermee bezig. Al gaat het voorlopig om relatief kleine hoeveelheden. In ons land wordt vooral aan bodemvissen gedaan, waarbij men met grote mazen op zoek gaat naar tong en pladijs. Hiervoor worden netten met grote mazen gebruikt, waar de ansjovis letterlijk door glipt.

Het ziet er dus niet naar uit dat er in Oostende of Zeebrugge snel vers gevangen ansjovis verkocht zal worden. Johan Vandesteene, de directeur van de Oostendse vismijn: "Onze boten zijn niet uitgerust voor die vissoort. Alles aanpassen kost veel geld. Bovendien kan je ansjovis maar gedurende een korte periode van het jaar vangen. Maar niet getreurd, we hebben al heel veel lekkere Noordzeevis."