ABS pleit voor robuust watersysteem, maar “niet ten koste van de boer”

ABS wijst erop dat het in ieders belang is, en niet enkel in het belang van de landbouwsector, dat iedereen zijn steentje bijdraagt om de gevolgen van de klimaatsverandering te helpen dragen. “Een verbod op het beregenen van gazons en het wassen van de auto zou een duidelijke, weliswaar symbolische boodschap richting de burger geweest zijn dat er in tijden van extreme droogte nuttiger toepassingen voor regenwater zijn”, stelt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. “Menig burger beseft dit gelukkig , getuige de vele verdorde gazons en stoffige auto’s.”

Tegelijk stoot het ABS tegen de borst dat minister Demir in de media verscheen met een verhaal dat er 1.595 ha open ruimte bijgekomen was terwijl er slechts 646 ha was verdwenen. “Het lijkt alsof Vlaanderen plots een stuk groter is. Maar dit is het niet. (Er werd een “technische correctie” van grond in de haven van Antwerpen gehanteerd, red.) In administratieve terminologie heet dat creatief gebruik maken van cijfermateriaal. In het verleden gebruikte men die truc ook al, denk maar aan de fameuze Bosatlas van mevrouw Schauvliege. Administratief klopt het en het is leuk voor de onwetende burger, maar structureel verandert er niets. Elke dag verdwijnt er nog steeds meer dan 7 hectare, hoofdzakelijk landbouwgrond, onder een mooie verharding”, aldus Vandamme.

Landbouw past zich zo goed en zo kwaad mogelijk aan: aangepaste gewaskeuzes, gebruik van meer droogteresistente variëteiten, … Toch blijft de sector worstelen met de gevolgen van lange droge periodes, stelt de landbouworganisatie. “Lage opbrengsten en slechtere benutting van nutriënten zijn hiervan de meest bekende. Laat irrigatie nu één van de oplossingen zijn om deze gevolgen op te vangen.”

Maar irrigatie gaat vaak gepaard met duurdere systemen. En veel landbouwers zijn bereid om die investeringen in extra opslagcapaciteit van regenwater te doen. “Ze worden hiervoor aangemoedigd door allerlei positieve maatregelen van de overheid. Maar het is onbegrijpelijk dat het diezelfde overheid is die vele mooie initiatieven dwarsboomt door middel van het vergunningenkansspel.” Als voorbeeld verwijst hij naar de aanleg van bufferbekkens waarvoor je een rist aan stedenbouwkundige vergunningen nodig hebt. “Als een vergunning voor de aanleg goedgekeurd is, dan stuit de betrokken landbouwer maar al te vaak op een weigering voor een vergunning om de vrijgekomen aarde oordeelkundig te kunnen verwerken”, illustreert de ABS-voorzitter. “Bovendien is het niet alleen de landbouwer die hier tegen aan botst. “De provincie West-Vlaanderen nam in 2019 het initiatief om samen met private partners bufferbekkens aan te leggen. Nu 3 jaar later is er daar slechts één van gerealiseerd.”

Bouwwoede

Een vergunning om een waterbuffer aan te leggen kun je niet krijgen, maar bouwvergunningen om bos te kappen en open ruimte te verharden waren en zijn nog steeds geen probleem, klinkt het bij ABS. “De gevolgen van die bouwwoede zijn ondertussen al lang zichtbaar. De grondwaterlagen worden steeds minder aangevuld. In de winter worden we geconfronteerd met overstromingen en in de zomer zijn al die gebouwen mede verantwoordelijk voor hogere temperaturen.”

Al deze tristesse levert ook winnaars op, klinkt het wat cynisch. “Bij grote bouwprojecten moet er bijna altijd wel natuur gecompenseerd worden en de infiltratieverplichtingen zijn minimaal. De uitgespaarde kosten voor infiltratietechnieken worden besteed aan de natuurcompensaties. Niet enkel de noodzakelijke, het lijkt bon ton te worden onder vermogende industriëlen om gronden aan te kopen en die om te zetten naar iets dat op natuur moet lijken. Dit is niets meer of minder dan een moderne manier van een zeer afkeurenswaardige aflatenhandel.”

Veel natuurplannen dateren van een kwarteeuw geleden. Soorten gaan en andere soorten komen. De klimaatverandering is er en dat zal onze natuur veranderen. Daarom vindt ABS een actualisatie aan de huidige realiteit nodig, “veeleer dan er bakken geld tegenaan gooien om een welbepaalde soort te behouden waarvan we weten dat die niet bestand is tegen hogere temperaturen.”

Vlaanderen kijkt vooral en zelfs alleen naar de landbouwsector als het gaat over waterbesparende maatregelen, aldus ABS. “De open ruimte raakt op en de claim constant bij landbouw leggen is niet langer haalbaar. Veel ruimtelijke uitvoeringsplannen die nu ten uitvoer gebracht worden zijn van voor de klimaatverandering en de haalbaarheid van de gestelde (natuur)doelen worden beter vooraf in vraag gesteld dan achteraf te moeten concluderen dat het verloren moeite was.”

Het ABS pleit voor een onmiddellijke betonstop, “zonder administratieve trukendoos”. Bij grote bouwprojecten moet interne infiltratie de norm worden, vindt de landbouworganisatie. “Waterdoorlatende verharding moet dat ook daadwerkelijk zijn en zo zijn er nog wel meer mogelijkheden. Robuuste waterbuffers die losgekoppeld kunnen worden van het oppervlaktewatersysteem, dienen niet alleen de landbouw. Met een beetje goed beheer, dienen ze zowel voor waterberging bij zware neerslag als voor waterbuffer bij droogte. Polders en wateringen zijn uiterst geschikt voor het beheer. Zij anticiperen al lang op droge periodes door in de zomer systematisch hogere waterpeilen aan te houden. Het afschaffen van deze plaatselijke kennisbronnen in een periode dat we die meer dan ooit nodig hebben is een zeer slecht idee.”

Maar voor ABS toont de beslissing van de droogtecommissie en de communicatie van de bevoegde minister aan dat er niet snel een wijziging in het beleid zal komen. “Als een eenvoudig signaal naar de burger al te veel gevraagd is, dan is een echte transitie onmogelijk. Vlaanderen zal ook morgen blijven ronddraaien in gebrekkige vergunningsverlening voor waterbuffers. De vergunningsverlener ziet nu eenmaal liever betonnen blokkendozen in het landschap verschijnen, dan praktische waterbuffers die maatschappij en landbouw dienen.”