Vlaanderen stookt al mest en slib

In het dichtbevolkte Vlaanderen zijn energiegewassen slechts beperkt te telen. Om het Vlaamse energieverbruik te dekken, zou bijna drie keer de oppervlakte van België beplant moeten worden, heeft Nathalie Devriendt van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) berekend. Zelfs als België alleen maar de Europese doelstelling voor transport wil halen - 5,75 procent van de transportenergie moet tegen 2020 uit biomassa komen - zou een kwart van het landbouwoppervlak met energiegewassen moeten worden beplant. Dat staat te lezen in De Standaard.

Door de omzetting van gewassen naar brandstof of elektriciteit efficiënter te maken, en bijvoorbeeld genetisch gewijzigde gewassen te gebruiken die meer biomassa produceren, is misschien iets minder oppervlakte nodig. Wetenschappers van de KU Leuven en de Universiteit Antwerpen hebben uitgezocht welke energiegewassen in Vlaanderen het meest geschikt zijn voor energieproductie en voor de vastlegging van het broeikasgas koolstofdioxide. Olifantsgras kan enorm veel koolstofdioxide opslaan, zo blijkt: 12,9 ton per hectare per jaar. Ook snelgroeiende varianten van wilgen of populieren die al na drie jaar geoogst kunnen worden, doen het met 9,5 ton CO2 per hectare goed. Maar rekening houdend met de kosten van teelt, oogst, transport en omzetting naar bruikbare energie, blijken zowel het hakhout als het gras voor elektriciteitswinning veel duurder dan bijvoorbeeld aardgas.

Het enige energiegewas dat in Vlaanderen positief scoort in de kosten-batenanalyse, is bos dat zowel voor houtopbrengst, recreatie als natuurbehoud dient. Maar zulke multifunctionele bossen hebben dan weer tien keer meer oppervlakte nodig om evenveel koolstofdioxide vast te leggen als gras of hakhout. "Dat ze als enige gewas economische winst opleveren in onze studie, komt doordat de waarde van de extra natuur- en recreatiemogelijkheden en milieuvoordelen van het bos zwaar doorwegen in de waardeberekening", legt Ellen Moons van het Centrum voor Economische Studies van de KU Leuven uit. "Daarin wordt bijvoorbeeld meegeteld wat mensen bereid zouden zijn te betalen voor een zondagse boswandeling. Maar in de praktijk wordt voor zulke immateriële voordelen zelden echt betaald. Een landbouwer zal dan ook niet gauw beslissen zijn akker door bos te vervangen omwille van de recreatiewaarde".

Bij een analyse twee jaar geleden besloten de onderzoekers van de Vito dat energiegewassen een economisch oninteressante optie zijn in het Vlaamse beleid. "Maar als de olieprijzen blijven stijgen, wordt biomassa wel interessanter", zegt Bart Muys van de onderzoeksgroep Bosecologie en -management van de KU Leuven, die aan verschillende studies over biomassa meewerkte. "En energiegewassen zijn een essentieel onderdeel van de mix van technologieën die nodig zijn om in Vlaanderen hernieuwbare energie te maken", vindt Muys.

Uit een rapport van de Vito blijkt dat inderdaad heel wat bedrijven de komende vijf jaar installaties voor de energieproductie met biomassa willen bouwen. Vlaanderen heeft al enkele elektriciteitscentrales die afvalproducten zoals olijfpitten, hout en slib verbranden, of die mest, slib of gft-afval vergisten. Daar zitten de overheidssubsidies voor groene energie natuurlijk voor veel tussen.

Maar zelfs met verbeterde productieprocessen en de inzet van allerlei vormen van organisch afval, kan Vlaanderen zelf niet voldoende biomassa maken om alle milieudoelstellingen te halen, meldt de Vito. "We moeten onze biomassa ook niet allemaal zelf willen produceren", zegt Jan Kretzschmar van de Vito. "Olie en splijtstof voor kernenergie winnen we tenslotte ook niet in België. Biomassa kan met boten worden aangevoerd. Er wordt zelfs aan gedacht om op termijn de petroleumindustrie in de haven over te schakelen van aardolie naar biomassa", aldus Kretzschmar. "België is een doorvoerland met een kenniseconomie. Het is belangrijk dat we mee de technologie ontwikkelen en er economische activiteit rond uitbouwen, zodat we er zelf uit leren en onze expertise elders kunnen aanbieden".