Vlaamse waterkwaliteit al 20 jaar in stijgende lijn

De waterkwaliteit in Vlaanderen blijft verder verbeteren. Ook met de overschrijding van de nitraatnorm gaat het de goede kant uit: in 2010-2011 werd op 28 procent van de meetplaatsen minstens één overschrijding vastgesteld. Vorig jaar werd nog op 33 procent van de meetpunten een overschrijding genoteerd. Dat blijkt uit het Jaarrapport Water 2010 van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) die 20 kaarsjes mocht uitblazen.

Bij de voorstelling van het Jaarrapport Water 2010 blikte VMM terug op 20 jaar meten van de waterkwaliteit. “Die kwaliteit is er de afgelopen twee decennia zeker op vooruit gegaan. Zo ligt de gemiddelde zuurstofconcentratie van water net onder de acht milligram zuurstof per liter, wat ruim hoger is dan de norm van vijf milligram”, weet Philippe D’Hondt van VMM. Volgens de metingen was in 1991 nog 12 procent van onze waterlopen zwaar verontreinigd, terwijl er dat in 2010 bijna geen meer waren (0,2%).

Sinds de oprichting heeft de VMM gestreefd naar een uitbreiding van de meetnetten. “Die meetnetten geven ons een goed beeld van de algemene toestand van het oppervlaktewater, het afvalwater van bedrijven, de impact van de landbouw en ook de waterbodems”, zei minister van Leefmilieu Joke Schauvliege tijdens de persvoorstelling van het rapport. Voor landbouw werd een apart meetnet opgezet in samenspraak met de landbouworganisaties.

Daaruit blijkt dat de impact van landbouw op de waterkwaliteit de jongste tien jaar bijna gehalveerd is: van 59 procent nitraatoverschrijdingen in 1999-2000 tot 28 procent in 2010-2011. Voor de periode 2009-2010 werd nog een cijfer van 33 procent opgetekend. In regio’s zoals Dender (0%), Brugse Polders (13%) en Gentse Kanalen (14%) worden relatief weinig overschrijdingen van de nitraatnorm genoteerd, terwijl regio’s met vaak intensieve landbouw zoals Leie (59%), IJzer (50%) en Maas (44%) relatief veel meetplaatsen slecht scoren.

Ook de aanwezigheid van fosfaten nam sterk af in onze waterlopen. Fosfaten zijn vooral afkomstig uit afvalwaterlozingen en van de uitspoeling en de erosie van landbouwgronden. De voorbije 15 jaar is de gemiddelde concentratie aan fosfaat in het oppervlaktewater drastisch gedaald. In de eerste helft van de jaren ’90 haalde amper één op tien meetplaatsen de kwaliteitsnorm, in 2010 is dat één op drie.

Naast landbouw, heeft ook de industrie een belangrijke inspanning geleverd. “Zo is de vuilvracht van bedrijfslozingen die in ons oppervlaktewater terechtkomt, gedaald met 90 procent in vergelijking met de toestand in 1992”, legt D’Hondt uit. Tenslotte werpt ook de investering in waterzuivering haar vruchten af. In 1991 werd slechts 30 procent van het huishoudelijk afvalwater collectief gezuiverd, nu is dat 80 procent. “Die toename is onder meer te verklaren door de bouw van veel nieuwe gewestelijke rioolwaterzuiveringsinstallaties die uitgerust zijn om stikstof en fosfor te verwijderen uit afvalwater.”

Naast de waterkwaliteit meet VMM ook de kwaliteit van de waterbodem. Daaruit blijkt dat voor de periode 2007-2010 slechts twee procent niet verontreinigd is, 68 procent licht verontreinigd en 30 procent sterk verontreinigd. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen heeft een grote impact op de bodemkwaliteit. In 2010 werden 80 verschillende pesticiden geanalyseerd. Op tientallen meetplaatsen werden meer dan 25 gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen in de bodem. “Opvallend is ook dat de concentraties in de waterlopen die Vlaanderen binnenkomen hoger zijn. Ook is de situatie ongunstiger voor niet-genormeerde bestrijdingsmiddelen. Dit duidt op het succes van het Vlaams en Europees beleid”, aldus D’Hondt.

Schauvliege was verheugd met deze resultaten. “We zien een toename van de visbestanden en het opnieuw opduiken van verdwenen gewaande vissoorten. Dit toont dat de inzet van het Vlaamse beleid op vlak van waterkwaliteit loont.” Toch waarschuwt ze ervoor dat we er nog lang niet zijn. “We zitten met een zware historische verontreiniging van de waterbodems. Tegelijk is Vlaanderen dicht bevolkt met een verspreide bebouwing, hebben we drukke transportassen en een intensieve landbouw en industrie. Daarom zullen we onze inspanningen ook moeten aanhouden”, besloot ze.

Meer informatie: Jaarrapport Water 2010

Meer foto's op het Facebookprofiel van VILT.