Vlaams land- en tuinbouwinkomen daalt met 50% in 2011

Het globale inkomen van de Vlaamse land- en tuinbouwers zal in 2011 dalen met maar liefst 50 procent. Dat blijkt uit een voorlopige raming van Boerenbond. De omzet groeide de afgelopen acht maanden nauwelijks, terwijl de directe kosten met 14 procent stegen. “We kunnen enkel concluderen dat de marktwerking duidelijk faalt”, sprak Piet Vanthemsche tijdens de Nazomerontmoeting van Boerenbond.

Volgens de Boerenbondvoorzitter gaat het niet zozeer om historisch lage prijzen, wel om historisch hoge kosten. Tussen 2003 en 2011 stegen de productiekosten in de sector met 1,4 miljard euro, terwijl de omzet toenam met 514 miljoen euro. “De sector slaagt er maar niet in om de verhoogde kosten door te rekenen in de eindproducten, terwijl dat net een voorwaarde is om als sector op langere termijn te kunnen overleven”, klinkt het.

Het jaar 2011 wordt ook gekarakteriseerd door een aantal uitzonderlijke gebeurtenissen, zoals de dioxinecrisis in Duitsland, de aanhoudende droogte, de EHEC-crisis en de stormschade van afgelopen zomer. “Uit een simulatie blijkt dat zonder deze eenmalige gebeurtenissen de totale omzet gestegen zou zijn met zes procent in plaats van één. De inkomensdaling in de sector zou dan weer beperkt gebleven zijn tot ongeveer 18 procent, tegenover de 50 procent uit de huidige omstandigheden”, verduidelijkt François Huyghe van de studiedienst van Boerenbond.

De omzet van de plantaardige productie daalt dit jaar met 9,8 procent. De droogte in het voorjaar had een grote invloed op de graanopbrengsten (-20%). Bovendien lag de ingezaaide graanoppervlakte een stuk lager dan een jaar eerder, maar die daling in het aanbod wordt gecompenseerd door het wegvallen van exportmarkten als Rusland en Oekraïne die vorig jaar zwaar getroffen werden door droogte.

De opbrengst van primeuraardappelen daalde met maar liefst 30 procent, maar bij de late aardappelen wordt een grotere opbrengst verwacht waardoor de aardappelprijzen op de vrije markt momenteel zijn gekelderd. De oppervlakte suikerbieten is gestegen met drie procent tegenover 2010. Ook de opbrengsten zijn hoog. Toch wordt verwacht dat de prijzen dit jaar 30 procent hoger uitvallen dan in 2010, vooral door de sterke prijsstijgingen op de internationale markten.

Na het betere jaar 2010 kreeg de groentesector af te rekenen met een uitzonderlijk slechte prijsvorming. Vooral bij de glasgroenten zoals sla (-51%), tomaten (-47%), komkommers (-40%) en paprika (-37%) werden dramatische prijsdalingen genoteerd. Bij de groenten in open lucht liet de crisis zich ook voelen, maar veel minder sterk. De diepvriesgroenten die vooral onder contract worden geteeld, brachten minder op als gevolg van de droogte, maar de contractprijzen lagen 6,5 procent hoger dan een jaar eerder.

Omdat de schade door het noodweer nog niet is meegerekend, komt de raming van Boerenbond relatief positief uit voor de fruitsector. “Zo wordt verwacht dat de omzet 12 procent hoger zou liggen dan in 2010, maar wellicht zal een daling van 20 procent realistischer zijn”, becijferde Huyghe. In de sierteeltsector zijn de ontwikkelingen wisselend naargelang de deelsector. Zo hebben de snijbloementelers het bijvoorbeeld heel moeilijk, terwijl de boomkwekers het veel beter doen.

In de dierlijke sector wordt een omzetstijging van negen procent verwacht. De globale productie van rund- en kalfsvlees steeg met zes procent, wat wellicht het gevolg is van het wegvallen van de negatieve impact van blauwtong. In de sector werd ook een prijsstijging van acht procent gerealiseerd. De melkveehouderij kende een prijsverbetering van maar liefst 14 procent en er werd ook meer gemolken, waardoor de omzet in de melkveesector toenam met zo’n 16 procent.

In de varkenssector was er een beperkte productiedaling in vergelijking met 2010 (-1,5%). De gemiddelde prijzen stegen met zeven procent. “De aanhoudende malaise in de varkenssector is dus in de eerste plaats toe te schrijven aan sterk gestegen productiekosten”, legt François Huyghe uit. De productie van braadkippen ging licht omhoog en de prijzen stegen met ongeveer acht procent. Ook in de leghennensector steeg de productie (3,5%), maar de prijzen kelderden met zo’n 25 procent als gevolg van overproductie op Europees niveau. Globaal daalde de omzet met 22 procent.

De stijging van de directe kosten is vooral het gevolg van de stijgende prijs van veevoeders (21%), plantenvoeding (20%) en energie (14%). In de periode 2003-2011 stegen de veevoederkosten voor de Vlaamse landbouwbedrijven met 700 miljoen euro, terwijl de omzet in de dierlijke sectoren slechts een stijging van 529 miljoen euro liet optekenen.

Na verrekening van de afschrijvingen, de uitgekeerde subsidies en de productiegebonden belastingen, zou er volgens de voorlopige berekeningen van Boerenbond een globaal inkomen van 431,57 miljoen euro overblijven. “Dat is een daling van 50 procent in vergelijking met 2010. Als we dit vergelijken met het gemiddelde van de periode 2003-2007 dan noteren we een afname van maar liefst 60 procent”, luidt het.

“Deze cijfers tonen aan dat een aantal deelsectoren in hun voortbestaan zijn bedreigd. Willen we de continuïteit van onze sector waarborgen, dan hebben we meer dan ooit nood aan een sterk Gemeenschappelijk Landbouwbeleid dat een antwoord biedt op de volatiliteit van de grondstoffen, de zwakte van de landbouw in de keten en de gebrekkige instrumenten voor risicobeheer”, meent Vanthemsche.

Toch vreest hij het ergste. “In de gelekte GLB-voorstellen van eurocommissaris Dacian Ciolos is niets van dat alles terug te vinden. Als alles wat daarin staat, wordt uitgevoerd dan ziet het er slecht uit voor onze land- en tuinbouw. Deze voorstellen zijn discriminerend voor een dichtbevolkt en gespecialiseerd gebied als Vlaanderen. Bovendien getuigen ze van een gebrek aan globale visie over de toekomst van de Europese land- en tuinbouw”, fulmineert de voorzitter.

Hij wordt daarin bijgetreden door minister-president Kris Peeters. “Ik ben zwaar ontgoocheld. Wat tot nog toe is uitgelekt, is absoluut onaanvaardbaar.” De landbouwadministratie berekende dat het verlies voor Vlaanderen voor de eerste pijler alleen al zo’n 40 miljoen euro per jaar zal bedragen. “De echte problemen worden in deze voorstellen ook niet aangepakt. Zo wordt er met geen woord gerept over de noodzaak om te komen tot een gelijk speelveld met de rest van de wereld.”

Peeters is ook niet te spreken over het feit dat de voorstellen geen rekening houden met landbouw in een verstedelijkte omgeving. Ook de vergroeningsvoorstellen leggen volgens hem de verkeerde accenten. “De maatregelen in het GLB moeten afgestemd worden op het klimaat en het soort landbouw van elke lidstaat. Als de definitieve voorstellen in lijn liggen van de gelekte voorstellen, dan kan ik garanderen dat ik ze in de onderhandelingen met man en macht zal bestrijden”, aldus nog Peeters.

Meer informatie: Rapport Landbouwinkomen 2011 (zie rechterkolom bovenaan)