Onderzoekers waarschuwen voor stikstofvervuiling in EU

Stikstof is nodig om een groeiende wereldbevolking te voeden, maar vervuilt de lucht, de bodem en het water. Een omvangrijk onderzoek wijst uit dat stikstofvervuiling de Europese burger jaarlijks 150 tot 740 euro kost. Het European Nitrogen Assessment (ENA) is het eerste onderzoek waarin de economische gevolgen van de verschillende gevaren van stikstofvervuiling voor een geheel continent bestudeerd zijn.

Het eerste grootschalige stikstofonderzoek werd gepresenteerd aan het begin van de conferentie 'Nitrogen and Global Change' in het Schotse Edinburgh. Volgens het onderzoek, dat door 200 experts uit 21 landen en 89 organisaties werd uitgevoerd, bedraagt de schade door stikstof in Europa naar schatting 70 tot 320 miljard euro, ruim twee keer zo veel als de extra winst die in de Europese landbouw wordt gemaakt door stikstofhoudende meststoffen te gebruiken.

Naast algemene gevaren wijst ENA ook aan in welke regio's het gevaar van schade als gevolg van stikstofvervuiling het grootst is. Het rapport biedt EU-beleidsmakers uitgebreide wetenschappelijke informatie over de consequenties van een falende aanpak van de stikstofvervuiling en stelt maatregelen voor die kunnen worden genomen om het probleem te beheersen en het milieu en de volksgezondheid te beschermen.

"De huidige milieukosten van stikstof voor Europa zijn torenhoog", verklaart Hans van Grinsven van het Planbureau voor de Leefomgeving in Nederland. "Onze analyses tonen aan dat het financiële voordeel van het beheersen van stikstofproblemen ruimschoots opweegt tegen de kosten van de meeste maatregelen die we kunnen nemen." Dat geldt volgens hem ook voor de landbouw, zelfs als er rekening wordt gehouden met de bijdrage van stikstofhoudende meststoffen aan het inkomen van landbouwers en aan de voedselproductie.

Belangrijke lessen uit het onderzoek zijn de vaststellingen dat ten minste tien miljoen Europeanen mogelijk worden blootgesteld aan drinkwater met nitraatconcentraties die boven de aanbevolen waarden liggen. Bovendien veroorzaken nitraten toxische algenbloei en doden het mariene leven, vooral in de Noordzee, de Baltische Zee en langs de kust van Bretagne.

Stikstofhoudende luchtverontreiniging door landbouw, industrie en verkeer in stedelijke gebieden verhoogt de fijnstofconcentraties in de lucht, waardoor de levensverwachting in Midden-Europa met meerdere maanden afneemt. In bossen heeft de neerslag van atmosferische stikstof tot een afname in de biodiversiteit van ten minste 10 procent geleid op twee derde van het Europees grondgebied.

Mark Sutton van het Britse Centre for Ecology & Hydrology erkent dat bijna de helft van de wereldbevolking voor zijn voedsel afhankelijk is van stikstofhoudende meststoffen, maar is niettemin van mening dat maatregelen noodzakelijk zijn om de gevolgen van stikstofvervuiling te beheersen.

Als mogelijke oplossingen schuift hij een spaarzamer gebruik van meststoffen (ook natuurlijke) naar voor en adviseert hij om minder vlees te eten. "We hebben de knowhow om stikstofvervuiling te verminderen, maar moeten deze oplossingen nu overal in Europa op een consistente manier toepassen", aldus Sutton.

Meer info: Nitrogen in Europe. Current Problems and future solutions