"Landbouw is welgekomen pasmunt in WTO-overleg"

Landen zoals Brazilië, India, China, Zuid-Afrika zijn zeer belangrijke afzetmarkten geworden voor Europese producten en diensten. Om de toegang tot die markten is het de EU te doen bij de WTO-besprekingen. Het Europese landbouwregime wordt daarom zo duur mogelijk verkocht. Dat zei Jan Orbie die aan de Gentse universiteit doctoreerde over het Europese handelsbeleid in de weekendeditie van De Tijd.

Dat de huidige handelsronde veel langer zal duren dan oorspronkelijk gepland, noemt Orbie normaal. Dat is nu eenmaal inherent aan de multilaterale onderhandelingsstrategie. Bovendien is de handelsronde in zekere zin pas een jaar geleden van start gegaan toen de WTO-leden uiteindelijk een akkoord bereikten over de agendapunten: de afschaffing van de uitvoersubsidies in de landbouw kwam ondubbelzinnig op de agenda, terwijl concurrentie- en investeringsregels definitief van tafel verdwenen.

Wat Orbie niet ontkent, is een forse koersverandering van het Europese handelsbeleid. "In de jaren zeventig bestond de Europese handelspolitiek nog uit enkele heel protectionistische elementen, zoals textiel en landbouw. En tegelijk een politiek die heel progressief was tegenover het Zuiden. Denk maar aan de tariefvoordelen voor de ontwikkelingslanden uit Afrika, de Cariben en de Stille Oceaan (ACP-landen) en het suikerprotocol dat een aantal ACP-landen een goede prijs gaf voor hun suiker. De EU was de eerste om zoiets te doen".

Vandaag is de EU geëvolueerd naar de grootste voorstander van liberalisering. De landbouwpolitiek wordt stelselmatig afgebouwd. En Europa neemt een zeer offensieve houding aan over diensten, waar het grote belangen heeft. Denk maar aan telecommunicatie, financiële diensten, transport, toerisme. "Na het voltooien van de Europese interne markt van goederen, diensten, arbeid en kapitaal begin jaren negentig, staat de EU sterker om hetzelfde extern te proberen", zegt Orbie.

Het is eigenlijk een exporteren van het Europese model. En in die context ontstaan transnationale lobby's die steeds machtiger worden, zeker in de dienstensector. "Die lobby's hebben belang bij een offensieve handelspolitiek en halen het van de meer defensieve lobby's, zoals de landbouw", aldus de Gentse vorser. "Om de toegang tot de markten van grote ontwikkelingslanden open te breken, wordt het Europese landbouwregime zo duur mogelijk verkocht, maar het wordt wel degelijk verkocht".