"Jobs in Nederlandse landbouw gehalveerd tegen 2040"

Volgens de onderzoekers zijn de expansiemogelijkheden van de Nederlandse landbouw op lange termijn beperkt. De gebrekkige groei is een gevolg van het krimpend landbouwareaal, toenemende vrijhandel, daling van subsidies, verzadigingsverschijnselen op afzetmarkten en tot slot het milieubeleid, met name de gevolgen van de nitraatrichtlijn en de kaderrichtlijn Water. Gecombineerd met een bovengemiddelde groei van de arbeidsproductiviteit zal deze situatie leiden tot een gestage netto-uitstoot van arbeid uit de landbouw.

De ontwikkelingen in de verschillende deelsectoren zijn echter niet gelijklopend en bovendien zijn ze afhankelijk van diverse scenario's die zich in de toekomst kunnen voltrekken. Vooral de grondgebonden landbouw zal de toenemende internationale concurrentie en de daling van subsidies moeilijk verteren. De veehouderij kampt met het strenge milieubeleid.

In het scenario 'Global Economy' zou de Nederlandse (glas)tuinbouw volop profiteren van de stijgende internationale handel, terwijl deze sector het in andere scenario's moeilijk zou hebben op de traditionele afzetmarkten binnen de EU. Volgens de onderzoekers van het Planbureau geldt in het algemeen dat het zwaartepunt van de Nederlandse landbouwactiviteiten door de EU-uitbreiding zal verschuiven naar het oosten.

De rem op de Nederlandse landbouwactiviteiten zal ook een weerslag hebben op de lokale voedingsindustrie. Met name voor het deel van deze industrietak dat steunt op de aanvoer vanuit de lokale veeteelt en akkerbouw is het moeilijk om in eigen land te groeien. Het gaat hier voor een belangrijk deel om coöperaties waarvan de boeren eigenaar zijn. De dierlijke productiesector zal zich daardoor nog meer richten op de verhoging van de toegevoegde waarde per eenheid grondstof. Dit zal leiden tot een inkrimping of, in het beste geval, een geringe groei van de dierlijke voedingsmiddelenindustrie.

De Nederlandse economie in zijn geheel zou de komende decennia overigens blijven groeien. De verdeling van werkgelegenheid over de bedrijfstakken zal sterk blijven verschuiven, met name van de landbouw en industrie naar de diensten- en zorgsector. Dit proces is al enkele decennia aan de gang.