"Duurzame banken nodig voor duurzame landbouw"

Welke lessen moeten getrokken worden uit de jongste crisissen van de wereldwijde voedselproductie en het internationale banksysteem? Vredeseilanden stelt vast dat de financiële crisis in de jaren dertig ook voorafgegaan werd door agrarische rampspoed. Meer regulering in zowel de bank- als landbouwsector was toen het antwoord van de Amerikaanse regering. "Maar die werd sinds de jaren tachtig stelselmatig afgebouwd, veeleer uit dogmatische dan uit wetenschappelijke overwegingen", zegt Luuk Zonneveld, directeur van Vredeseilanden.

Enkele jaren vóór de beurscrash van 1929 zakten de prijzen van de landbouwproducten in de VS in elkaar als gevolg van overaanbod. Een aantal nieuwe wetten trokken het land uit het slop. De Glass-Steagall Act zorgde voor de opsplitsing van deposito- en zakenbanken en de oprichting van een slagkrachtige regulator. Voor de landbouwsector werd de Soil Conservation and Domestic Allotment Act goedgekeurd, die de overheid toeliet boeren te betalen om grond braak te laten liggen. Op die manier werd het aanbod beheerst.

Sinds de jaren tachtig staat die regulering onder druk. "In de financiële sector werd het onderscheid tussen depositobanken en investeringsbanken weer opgeborgen, controleorganismen van de overheid worstelden om te overleven. Er werd gegoocheld met leningen en speculatieve kapitaalstromen golfden over de wildwaterbaan van de globaliserende financiële markten. De financiële calamiteiten in Azië en Latijns-Amerika werden afgedaan als accident de parcours", stelt Zonneveld vast.

"In de landbouwsector werden in eenzelfde roes de grenzen opengegooid en regels afgeschaft. Mechanismen om het aanbod te beheersen gingen overboord, voedselvoorraden aanhouden werd illegaal". Bij Vredeseilanden ervaart men dat vooral voor het Afrikaanse platteland de gevolgen catastrofaal zijn. Het continent degenereerde van landbouwproducent tot netto-importeur. "Intussen worden de internationale landbouwmarkten vandaag beheerst door een selecte club traders in functie van enkele grote concerns".

De voedselcrisis van enkele maanden geleden was niet zoals in de jaren twintig het gevolg van overschotten, maar van krapte. Mislukte oogsten, financiële speculatie, biobrandstoffen en opkomende markten in Azië werden aangewezen als oorzaak. "Maar uiteindelijk is de voedselcrisis het logische gevolg van een uit de hand gelopen cowboykapitalisme en daarbovenop twintig jaar verwaarlozing van de landbouw", meent Zonneveld.

De voorbije maanden weerklonk de roep om investeringen in duurzame en kleinschalige landbouw in ontwikkelingslanden sterker dan ooit. En plots is krachtdadige regulering zelfs geen vies woord meer in de banksector. "Misschien moeten onze banken zich net als de landbouwsector weer meer richten op lokale en regionale markten. Duurzaam bankieren loont. En laat er geen twijfel over bestaan: banken zijn meer dan ooit nodig, zeker voor de ontwikkeling in het Zuiden. Duurzame banken scheppen kansen voor duurzame landbouw".(KS)