85 pct van aardappelen wordt in supermarkt gekocht

Het thuisverbruik van verse aardappelen is opnieuw gedaald in 2019, maar door de hogere aardappelprijs steeg de besteding wel met 13 procent. Belgen kochten afgelopen jaar gemiddeld 21,4 kilo aardappelen per capita voor thuisverbruik. Ouderen kopen meer aardappelen dan jonge consumenten. Het belangrijkste aankoopkanaal voor verse aardappelen is duidelijk de supermarkt met een aandeel van 85 procent. Dat blijkt uit onderzoek van GfK in opdracht van VLAM.

In totaal kocht 91 procent van de Belgische gezinnen wel eens aardappelen in 2019. Het volume dat per aankoop gekocht werd daalde van 4 naar 3,8 kilo. “Dit is een gevolg van een verdere verschuiving naar de kleinere aardappelverpakkingen. In 9 op 10 gevallen worden de aardappelen voorverpakt aangekocht”, stelt VLAM. “Maar door voor kleinere verpakkingen te kiezen, is er ook minder verspilling en sluiten de aankoopgegevens beter aan bij het daadwerkelijk geconsumeerde volume.”

De aankoopfrequentie bleef in 2019 stabiel op 13,6 keer per jaar. Gecombineerd met het kleinere volume per aankoop, betekent dat een daling van het thuisverbruik van aardappelen tussen 2018 en 2019 met drie procent. Gemiddeld werd afgelopen 20,4 kilo verse aardappelen aangekocht per capita. De gemiddelde aardappelprijs steeg van 1 euro naar 1,16 euro per kilogram. Hierdoor gaf de Belg gemiddeld 13 procent meer uit aan de aankoop van verse aardappelen, goed voor een totaal van 23,7 euro per capita.

In Vlaanderen ligt het thuisverbruik van verse aardappelen met 21,5 kilo per capita hoger dan in Wallonië (20 kg) en Brussel (15,4 kg). Ook qua leeftijd noteren we grote verschillen: 27,3 kilo per capita bij 65-plussers tegenover 15,2 kilo per capita bij de min 30-jarigen. “Op langere termijn noteren we zowel in Vlaanderen als in Brussel en Wallonië en bij alle leeftijdscategorieën een daling, maar in 2019 was er wel een stabilisatie in Wallonië en een stijging bij 30-39 jarigen”, meldt VLAM nog.

De Vlaming vindt aardappelen lekker, voedzaam en veelzijdig. Bovendien horen ze onlosmakelijk samen met onze basiskeuken zodat aardappelen koken en eten sterk in onze routine en gewoontes zit. Bovendien zijn ze ook niet duur, makkelijk te bereiden en puur en natuurlijk. “De daling in het thuisverbruik van aardappelen kan deels verklaard worden door een grotere drang naar variatie met andere maaltijdbegeleiders, die nog verder aangewakkerd wordt door het groeiende aanbod aan alternatieven en het contact met andere eetculturen”, zo blijkt uit onderzoek in opdracht van VLAM.

De aardappel wordt het vaakst in gekookte vorm gegeten, gevolg door frietjes, puree en gebakken aardappelen. Aardappelen in de oven en gestoomde aardappelen worden niet vaak gegeten, maar de laatste jaren is er wel een stijging.

Op vlak van variëteiten zien we dat Bintje verder terrein verliest met een volumeaandeel van 17 procent in 2019 tegenover 25 procent vijf jaar eerder. Het zijn niet de gekende vastkokende aardappelvariëteiten zoals Nicola of Charlotte die daarvan kunnen profiteren, maar wel allerlei diverse minder gekende variëteiten. De variëteitenkennis van de consument is zeer beperkt, maar sowieso is het kooktype – vastkokend of bloemig – belangrijker dan de variëteit. Het aandeel van bio-aardappelen blijft groeien en schommelt nu rond vijf procent.

Drie kwart van de gekochte aardappelen heeft België als herkomst. Bij grote supermarken en buurtsupermarkten ligt dit aandeel boven 80 procent, bij de hard discount is het aandeel Belgische aardappelen het laagst: het schommelt rond de 60 procent. Opvallend is dat de overgrote meerderheid van de verse aardappelen in de supermarkt worden gekocht (85%). Het aandeel van de groente- en fruitwinkels blijft stabiel op drie procent en het aandeel van de rechtstreekse verkoop op de hoeve daalt verder. In 2015 lag het op 10 procent, afgelopen jaar was dat 7 procent.

Na een stabiel thuisverbruik de voorbije jaren steeg het thuisverbruik van verse verwerkte aardappelen fors van 1,6 kilo per capita in 2018 naar 1,9 kilo in 2019. “Het gaat om gemaksproducten die meer kopers weten aan te trekken”, aldus VLAM. Het aantal kopers van die verse verwerkte aardappelproducten steeg van 57 procent in 2014 naar 64 procent in 2019. De aankoopfrequentie van deze producten steeg van 6,6 naar 7,1 keer per jaar.

Voor de verwerkte aardappelen in de diepvries valt eveneens een stijging te noteren, na twee mindere jaren. Het gaat in 2019 om vijf kilo per capita. Het aantal kopers steeg in één jaar van 77 naar 79 procent en de aankoopfrequentie bleef stabiel op zo’n negen keer per jaar.

Gemiddeld genomen eet de Belg zo’n drie keer per week aardappelen, waarvan 2,2 keer niet gefrituurd en 0,7 gefrituurd. Daarmee blijft de aardappel de belangrijkste maaltijdbegeleider. Pasta komt 1,5 keer op het menu en rijst 0,9 keer. Wraps (0,3), quinoa (0,2), bulgur (0,1) en couscous (0,2) volgen op grote afstand. Iets minder dan één keer per week eten Belgen een maaltijd zonder één van deze maaltijdbegeleiders. “De aardappel blijft dus nog steeds de maaltijdbegeleider bij uitstek. Dat blijkt ook uit de thuisverbruikcijfers van de andere maaltijdbegeleiders die status quo blijven. De kant-en-klaarmaaltijden blijven wel verder groeien en komen uit op een thuisverbruik van 7,6 kilo per capita”, klinkt het.

De totale foodservicemarkt steeg in 2019 met 4,3 procent in bestedingen. Het aantal bezoeken in horeca en aanverwanten bleef na een sterk 2018 vorig jaar stabiel. De vooruitzichten voor 2020 zijn door de coronacrisis ronduit dramatisch. Aardappelen blijven een product dat in verhouding vaker thuis gegeten wordt: 85% van de keren dat we gekookte aardappelen eten, is dit thuis en 7 procent van de keren bij familie en vrienden. Er blijft dus slechts 8 procent over voor buitenshuisconsumptie.

De uitzondering wordt gevormd door frietjes, waar het belang van thuisconsumptie daalt tot 53 procent. Daarnaast eten we frietjes voor 27 procent in de horeca, voor 7 procent bij familie en vrienden en voor 4 procent op het werk of op school. Als frietjes thuis gegeten werden, dan werden ze bovendien in een derde van de gevallen afgehaald, bijvoorbeeld in de frituur.