Wereld heeft volgens FAO nood aan nieuw landbouwmodel

De wereld moet afstappen van intensieve landbouwpraktijken die hulpbronnen uitputten en zich richten op productiesystemen die het milieu minder of niet belasten en de productiviteit in ontwikkelingslanden duurzaam kunnen verhogen. Dat stelt de Wereldvoedsel- en landbouworganisatie FAO in het boek 'Save and grow'.

Volgens de FAO moet de wereldwijde landbouwproductie met 70 procent groeien tussen nu en 2050. Tegen dan is de wereldbevolking naar schatting toegenomen van 6,5 tot 9,2 miljard mensen. De groene revolutie die de voedselproductie in Azië in de jaren ‘60 explosief deed toenemen, kan niet worden veralgemeend om de groeiende voedselvraag in te vullen, meent de FAO. De VN-organisatie erkent dat de 'groene revolutie' tussen 1960 en 2000 een miljard mensen van de hongerdood heeft gered, maar waarschuwt dat het wereldwijd toepassen van die landbouwpraktijken desastreuze gevolgen zou hebben voor onze planeet.

"Gewasvariëteiten die hogere opbrengsten garanderen, irrigatie, gewasbeschermingsmiddelen, kunstmest en moderne landbouwpraktijken hebben ervoor gezorgd dat landbouwers in ontwikkelingslanden hun productie meer dan verdubbelden in die 40 jaar tijd", erkent de directeur-generaal van de FAO, Jacques Diouf. Intensieve landbouw hielp niet alleen het aantal ondervoeden verkleinen, maar was ook een motor voor plattelandsontwikkeling en vermeed dat natuur moest plaatsmaken voor extensieve landbouw met een grote grondbehoefte.

Decennia van intensieve landbouw hebben volgens de FAO echter ook vruchtbaar land verarmd, het grondwaterpeil verslechterd, plagen doen uitbreken, lucht, water en bodem vervuild en de biodiversiteit verkleind. Wanneer ook in gebieden zoals het Midden-Oosten en Afrika deze systemen worden gehanteerd, heeft dat volgens de FAO-onderzoekers desastreuze gevolgen voor de planeet.

Daarom is het huidige productiviteitsparadigma volgens de FAO niet opgewassen tegen de uitdagingen van het nieuwe millennium. De landbouw zal meer moeten produceren met minder inputs. Niet-kerende grondbewerking is daar een voorbeeld van. "Aan ploegen zijn niet zichtbare kosten verbonden zoals het verstoren van de bodemstructuur en de watervoorziening en een verlies aan nutriënten. "Landbouwers zouden grondstoffen, geld en tijd sparen als zij ploegen achterwege zouden laten", meent Diouf.

Dergelijke landbouwpraktijken passen in een nieuw en ruimer landbouwparadigma dat de VN-organisatie 'Save and grow' noemt. Dat moet begrepen worden als een "duurzame intensivering" van de landbouw die productiviteit verenigt met het behoud van natuurlijke grondstoffen. Het gaat uit van een agro-ecologische, vaak lokale aanpak met veel aandacht voor organische stof in de bodem, watervoorziening, bestuiving en natuurlijke ziekte- en plaagbestrijding. Externe inputs worden maar ingezet voor zover ze nodig zijn en ook niet meer dan nodig.

"In een 'save and grow'-landbouwsysteem is productiviteit verzekerd en zijn er economische en ecologische voordelen", bepleit Diouf. Hij illustreert dat met een verwijzing naar de gemiddelde opbrengstverhoging van bijna 80 procent die gerealiseerd werd door agro-ecologie toe te passen in 57 arme landen. Het duurzame landbouwmodel wordt wereldwijd reeds op 100 miljoen hectare toegepast, wat een positieve bijdrage levert aan het klimaatprobleem door de koolstofopslag in de bodem.

Diouf is zich ervan bewust dat de toepassing van het 'save and grow'-model steun vergt opdat landbouwers nieuwe teeltpraktijken zouden uittesten en nieuwe technieken zouden aanwenden. De FAO gaat in de komende 15 jaar ontwikkelingslanden bijstaan bij het duurzaam intensiveren van kleinschalige landbouwproductie. "Het boek 'Save and grow' wil een handleiding zijn die inzicht geeft in het landbouwmodel en de bijhorende techniek en teeltpraktijken. Bovendien is het een verkenning van het landbouwbeleid dat nodig is om deze duurzame intensivering op grote schaal te voltrekken", besluit de directeur-generaal van de FAO.

Meer info: Save and grow