Waarom elke Vlaming (en elke beleidsmedewerker) naar Clarkson's Farm zou moeten kijken
Neen, we willen geen reclame maken voor Amazon Prime, maar om de complexiteit van de landbouwsector een beetje te begrijpen, is het een absolute aanrader om naar Clarkson’s Farm te kijken. Daaruit blijkt dat het, zelfs met de budgetten die Amazon tegen het programma aansmijt en met de invloed van een tv-persoonlijkheid als Jeremy Clarkson, bijzonder moeilijk is om vandaag een rendabel landbouwbedrijf uit te bouwen door alle regelgeving en restricties.
Na een eerste reeks waarin Clarkson zijn eerste stappen als landbouwer zet, daarin bijgestaan door landbouwerszoon Kaleb Cooper en bedrijfsadviseur Charlie Ireland, is sinds vorige maand het vervolg te zien op het grote landbouwavontuur van Jeremy Clarkson. Er ligt meteen een grote druk op zijn schouders. Aan zijn eerste jaar als landbouwer hield de bekende Brit welgeteld de som van 144 Britse pond (of 163 euro) over.
Zonder Europese subsidies
Bovendien zorgt de brexit ervoor dat Britse landbouwers niet langer op Europese landbouwsubsidies kunnen rekenen. Hoewel premier Boris Johnson had gegarandeerd dat de steun voor de Britse landbouw op hetzelfde niveau zou blijven liggen als voor de brexit, blijkt van die belofte niets in huis te komen. De middelen blijken plots veel schaarser te zijn dan voorzien en de uitwerking van de steunmaatregelen laat op zich wachten. Voor Clarkson betekent dit dat hij niet langer kan rekenen op 82.000 pond of zo’n 93.000 euro aan subsidies.
Er zullen nieuwe steunmaatregelen komen, maar daarover is bij de start van het teeltseizoen absolute onduidelijkheid. “Publiek geld voor publieke goederen wordt gezegd, maar wat dit inhoudt, daar hebben we het raden naar”, vertelt adviseur Charlie. Om de impact ervan te schetsen maakt Clarkson een vergelijking met voetbal. “Het is zoals de FIFA die nieuwe regels oplegt en plots moeten de voetbalteams vaststellen dat ze niet weten of er een keeper op het veld mag of er met één of twee ballen zal gespeeld worden en of vrouwen en mannen in hetzelfde mogen spelen. En als je er vragen over stelt, luidt het antwoord van de FIFA: ‘We hebben geen idee, maar er komen zeker nieuwe regels’.”
Nieuw businessplan
En dus moet Clarkson zijn businessplan herdenken. Hij heeft daarbij oog voor wat de maatschappij verwacht van landbouw: verbreding en regeneratieve landbouw. De schapen, wat vorig jaar is uitgedraaid op een (financieel) fiasco, worden vervangen door koeien. In de koeienweide wil hij vervolgens kippen laten scharrelen zodat de opengekrabde mest de bodem verrijkt. Het vlees van de koeien en de eieren van de kippen wil de tv-figuur samen met andere producten van zijn boerderij gaan verkopen in zijn eigen restaurant dat moet komen in de omgebouwde schapenstal.
Vol ambitie start het team van Clarkson met de nieuwe plannen, maar al gauw stuit hij op het ene na het andere probleem. Zijn boerderij ligt in tuberculosegevoelig gebied omdat er veel dassen zitten en dat zijn verspreiders van tbc. Koeien die besmet zijn met de ziekte moeten worden afgemaakt en het vlees en de melk ervan wordt vernietigd. De suggestie van Clarkson om de dassen in de omgeving te doden, wordt door Charlie meteen de kop ingedrukt. Dassen zijn beschermde diersoorten en er staan zware boetes en gevangenisstraffen op het verjagen of doden van deze dieren. Hij kan dus alleen maar hopen dat zijn veestapel niet besmet geraakt.
Wat later duikt er ook vogelgriep op in het land waardoor de kippen niet langer kunnen rondscharrelen in de wei, maar opgehokt worden in hun mobiel hok. Het idee van circulaire begrazing kan daarmee ook weer in de koelkast.
Vergunningsperikelen
Ondertussen ligt hij ook op ramkoers met de lokale bewoners. De hoevewinkel van Clarkson veroorzaakt heel wat overlast door de grote opkomst. Om een parking aan te leggen bij de winkel krijgt hij geen vergunning, dus moeten de bezoekers langs de kant van de straat parkeren, wat leidt tot soms wel een kilometer aan een stuk geparkeerde auto’s en veel hinder voor zijn dorpsgenoten. Normaal neemt de tv-figuur geen blad voor de mond, maar het overleg met de buurtbewoners noopt hem tot de nodige inschikkelijkheid.
Dat is ook absoluut nodig, want zijn vergunningsaanvraag om de schapenstal om te bouwen tot een restaurant ligt nog voor bij de gemeenteraad. En heel zijn bedrijfsmodel staat of valt met de komst van dit restaurant. Zonder krijgt hij zijn bedrijf nooit rendabel. En ook voor de naburige landbouwers kan de komst van het restaurant een zegen worden, want ook zij lijden onder de weggevallen subsidies en de moeilijke landbouwconjunctuur in het land. Clarkson sluit een overeenkomst af met zijn collega-landbouwers om ook hun producten in het restaurant op het menu te zetten.
Maar ondanks deze samenwerking en ondanks een gunstig advies van alle bevoegde instanties die zich moeten buigen over de vergunningsaanvraag, beslist de gemeenteraad dan toch om de vergunning niet toe te kennen. De motivatie: het landbouwbedrijf veroorzaakt nu al te veel overlast door de problemen die er zijn aan de hoevewinkel (en die niet kunnen opgelost worden door het uitblijven van een vergunning om een parking aan te leggen). Uiteraard zou Jeremy Clarkson Jeremy Clarkson niet zijn, moest hij geen achterpoortje vinden om ook met deze tegenslag om te gaan.
Lovende reacties en een award
Vanuit de Britse landbouwgemeenschap krijgt de voormalige tv-presentator heel wat lovende reacties op zijn programma. Hij en zijn assistent Kaleb kregen van de nationale landbouworganisatie zelfs een award voor het realistisch in beeld brengen van alle uitdagingen waar landbouwers mee geconfronteerd worden. “Clarkson heeft meer gedaan voor landbouw dan het BBC-programma Countrylife dat al 30 jaar loopt”, was één van de commentaren.
Hoewel de situatie in Groot-Brittannië niet volledig te vergelijken is met de situatie in Vlaanderen, zeker niet sinds de brexit, zal de herkenbaarheid bij menig landbouwer bijzonder groot zijn. Wijzigende regelgeving, beschermingsregels voor fauna en flora, bureaucratie en administratieve rompslomp, het not-in-my-backyard-principe (NIMBY), vergunningsperikelen, maar ook de strijd tegen de weergoden, misoogsten, rendabiliteit versus dierenliefde,…: Elke Vlaamse land- en tuinbouwer kan er ongetwijfeld een woordje over meespreken. Alleen al om die reden is het tv-programma de moeite waard om te bekijken.
Wie is Jeremy Clarkson?
Jeremy Clarkson is een 63-jarige Britse tv-persoonlijkheid. Hij startte zijn loopbaan als schrijvende journalist voor onder meer een motortijdschrift. Zijn bekendheid verwierf hij als één van de drie presentatoren van het immens populaire tv-programma Top Gear. Bijna 30 jaar lang was hij te zien op BBC terwijl hij met zijn co-presentatoren knotsgekke auto-avonturen beleefde in heel de wereld. Naast wereldwijde faam bezorgde dit programma hem ook een behoorlijk spaarpotje.
Daarmee kocht Clarkson in 2008 het landbouwbedrijf ‘Curdle Hill Farm’ in de Engelse Cotswolds. Het 400 hectare grote bedrijf werd tot 2019 uitgebaat door een lokale landbouwer, maar wanneer die in 2019 met pensioen gaat, besliste Clarkson om zelf de uitdaging aan te gaan en het landbouwbedrijf te runnen. Hij veranderde de naam in ‘Diddly Squat’, wat tussentaal is voor ‘de kleinste hoeveelheid’ of ‘niets’ om het gebrek aan productiviteit van het bedrijf aan te duiden.
Amazon Prime zag in het landbouwavontuur van de bekende tv-presentator een interessant tv-format en volgt Clarkson sinds 2019. In juni 2021 werd de eerste reeks uitgezonden en die werd positief onthaald door het publiek. Al snel werd beslist om ook een tweede reeks te maken. Die is te zien op de streamingzender sinds februari 2023. In oktober 2022 werd al beslist een derde reeks op te nemen.
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: Amazon Prime
