Waarom droogt Vlaanderen uit?

Sinds 2017 kennen we in Vlaanderen extreem hete en droge zomers. En ook in de natste maanden van het jaar lukt het niet om onze grondwatervoorraden aan te vullen. Onze bodem droogt uit en dat heeft een rechtstreekse impact op onze huizen. Vooral huizen die op een klei- en leembodem gebouwd zijn, lopen risico. Door de droogte krimpt die bodem en dat veroorzaakt barsten en scheuren in de huizen. Van West-Vlaanderen tot Limburg vindt de reporter van Pano gedupeerden.

Onaangepast waterbeleid

Het veranderende klimaat is één van de boosdoeners in dit verhaal, maar experten wijzen ook naar het onaangepaste waterbeleid. Water moest jarenlang zo snel mogelijk afgevoerd worden zodat overstromingen geen kans kregen. "Drie kwart van onze natte gebieden hebben we sinds het midden van vorige eeuw drooggelegd”, zegt hydroloog Patrick Willems. “Het regenwater loopt snel af naar rivieren. Dat water zijn we kwijt.”

Daarnaast is Vlaanderen de meest verharde regio van Europa. Elke dag verdwijnt zes hectare onder beton. Dat zijn maar liefst 12 voetbalvelden per dag. “Op dit ogenblik is ongeveer 16 procent van het Vlaamse oppervlak verhard”, duidt Patrick Willems. “In de jaren 70 was dat vijf procent. En dat op 40 jaar tijd. Dat is enorm. Die verharding leidt ertoe dat regenwater niet meer in de bodem kan dringen. “En dat is een probleem, want de lage grondwaterstand wordt niet aangevuld en dus blijft onze bodem kurkdroog.”

Illegaal water oppompen

Maar uit de Pano-reportage blijkt dat de droogte, het veranderende klimaat en het onaangepaste waterbeleid niet de enige schuldigen zijn in dit verhaal. Er is ook een andere oorzaak: het massale oppompen van grondwater, al dan niet legaal. Niet alleen in natte gebieden, maar overal in Vlaanderen. Door landbouwers en bedrijven, maar ook door particulieren. En de droogte van de afgelopen jaren leidt ertoe dat de vraag naar grondwaterputten stijgt.

Niemand weet hoeveel Vlaamse grondwaterputten er precies zijn, ook de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) niet. “In Vlaanderen zijn er zo'n 56.000 gemelde particuliere putten, maar dat kunnen er ook meer zijn”, aldus Katrien Smet, woordvoerster van de VMM. "Hoeveel meer het er kunnen zijn? Het kunnen er 1.000 zijn. Het kunnen er 5.000 zijn. Dat kunnen er ook dubbel zoveel zijn. Dat weten we niet.”

De overheid weet dus niet hoeveel putten er exact in Vlaanderen zijn en dus waar er extra druk op het schaarse grondwater wordt gelegd. De opgelegde regels blijken bovendien makkelijk te overtreden. Uit het onderzoek van Pano blijkt ook dat acht op de tien boorbedrijven niet altijd volgens de regels werken. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) is zich van het probleem bewust en zei dat ze van deze handhaving nu wel een prioriteit wil maken. 

De volledig Pano-reportage Droog Vlaanderen is te bekijken via de website van VRT NWS.