Vorstprik: rampjaar dreigt voor wijnbouwers, hardfruittelers ontspringen de dans
De vorstprik van het begin van deze week heeft veel schade in de wijnbouw aangericht. “In de sommige wijngaarden is tot 90 procent van de scheuten bevroren”, vertelt Dany Bylemans van pcfruit dat woensdag crisisberaad hield. Hierdoor acht hij een evenaring van de Belgische recordproductie van wijn van drie miljoen liter van vorig jaar uitgesloten. De appel-, peren- en kerstentelers lijken de dans grotendeels ontsprongen te zijn, alhoewel de impact van de vorst en ook hagel later nog kan blijken. “Mogelijk heeft de vele regen van de voorbije dagen hier bescherming geboden.”
Het kwik zakte in Vlaanderen in de nacht van maandag op dinsdag op sommige plaatsen tot -0,5 à-3,5 graden. Alhoewel fruittelers en wijnbouwers op hun qui vive waren en de nodige voorbereidingen hadden getroffen om de vorst buiten hun boomgaarden te houden, heeft de winterprik vooral in de wijnbouw veel schade teweeggebracht.
“Verschillende wijnboeren melden ons dat 50 tot 90 procent van de ranken bevroren zijn op sommige 'onbehandelde' percelen”, vertelt Dany Bylemans. De directeur van pcfruit kwam woensdagmiddag net uit een crisisberaad met verschillende adviseurs van het onderzoekscentrum die de voorbije dagen de gevolgen van de vorstprik in kaart hadden gebracht. “Dat doen we iedere keer na een lentevorst. Daarbij inventariseren we ook voorbeelden van voorgaande jaren om zo onze adviesverstrekking op punt te kunnen stellen."
"Het is rampzalig. We waren nochtans op onze hoede. Het was volle maan, dat is een riskante periode, weinig wind en helder weer. Dat zijn alle nodige ingrediënten voor nachtvorst", vertelt Joyce van Rennes van wijnkasteel Genoels-Elderen aan VRT. "Om middernacht ging het alarm hier al af. Tegen de ochtend, toen de zon opkwam, was de situatie het ergste en zakte het kwik naar min twee graden. De warmte van de vuurkanonnen nam tegelijkertijd af en we hebben dan uiteindelijk alles voor onze ogen zien bevriezen.”
Belgische wijnboeren oogsten recordopbrengst
28 maart 2024Voorzorgsmaatregelen hielden vorst niet buiten
De wijnbouwer heeft dagen op voorhand zoutoplossingen gespoten en warmtekanonnen en vuurpotten ingezet, maar het mocht dus niet baten. Van Rennes schat dat nu al 60 procent van de oogst verloren is. “En het is nog niet voorbij. Tot half mei moeten we blijven uitkijken voor nachtvorst.” Van Rennes geeft aan dat de natuur zich weer herstelt, maar dat de schade onherstelbaar is. “De wijnranken gaan weer knoppen krijgen en die zullen uitlopen, het zal weer allemaal groen worden, maar er zal nauwelijks fruit aan zitten. Wat terugkomt, zal maar een kwart zijn van normaal.”
Bij wijndomein Hoenshof uit Borgloon zijn soortgelijke verhalen te horen. “Bij mij zijn er percelen die helemaal vernield zijn. Op andere is er 30 procent schade. Dat heeft alles te maken met hun ligging. Percelen die in de buurt van een bos lagen, waren blijkbaar beter beschermd. Maar in het beste geval zal er dit jaar maar de helft te oogsten zijn van een normaal jaar”, vertelt zaakvoerder Ghislain Houben.
Raf Rombouts, glastuinbouwer uit Wuustwezel die enkele jaren geleden is gestart met wijnbouw en twee hectare bewerkt, stelt vast dat de schade dan weer meevalt. “Omdat het risico van nachtvorst elk jaar speelt, hebben wij vanaf het begin een en installatie voor nachtvorstberegening aangelegd.” Deze installatie, die water over de wijnranken spuit, heeft volgens hem goed werk geleverd. Op foto’s, die de teler doorstuurt, zien we kleine ijspegels die de scheuten volgens hem goed beschermd hebben. “Vooralsnog zien wij weinig schade, maar er zijn wel degelijk scheuten die we kwijt zijn. Maar de schade door de hagel van vorige week is groter.”
Bij wijndomein Thilesna in Dilsen-Stokkem valt de schade in de wijngaarden eveneens mee. "De Maas is ons geluk geweest. Die zorgt toch altijd voor extra warmte bovenop vuurpotten bijvoorbeeld. We hebben hier ook een vochtige grond, en dan is de kans op vorst iets minder. Dus dat het de afgelopen weken zo geregend heeft, was voor ons in dit geval een goede zaak. Maar schade is er sowieso", klinkt het hier.
Hoe groot de schade over heel Vlaanderen is, kan Bylemans nog niet inschatten. “Maar vorig jaar was een recordjaar voor de Belgische wijnbouwers met een productie van drie miljoen liter wijn. Dit jaar gaan we dat zeker niet halen en mogen we blij zijn als op twee miljoen liter uitkomen.”
De bevroren regen op de fruitbomen heeft met de stollingswarmte misschien voor bescherming gezorgd
Hardfruittelers lijken de dans te ontspringen
Ook in de teelt van appelen, peren en kersen staat de schade nog niet vast. “Maar op het eerste gezicht lijkt het mee te vallen”, vervolgt Bylemans. Hij geeft aan dat een recente vijand (de vele regen) mogelijk soelaas heeft geboden. “De bevroren regen op de fruitbomen heeft met de stollingswarmte misschien voor bescherming gezorgd. Dat effect zien we dus niet terug in de druiventeelt. Dat heeft mogelijk te maken met het feit dat de jongste scheutjes die bevroren zijn, verticaal lopen en minder regen vasthouden”, oppert hij.
Een andere mogelijke verklaring is het feit dat de teelt uitzonderlijk vroeg is dit jaar. Bylemans: “We lopen wel tot drie weken voor en op dit moment hebben we de bloei al achter de rug en zijn de vruchten gevormd. Misschien dat deze prille vruchten beter bestemd zijn tegen de vorst dan vooralsnog werd aangenomen. Er is nauwelijks ervaring met vors op vruchten.”
Op het eerste gezicht is ook perenteler Kris Wouters uit Rummen ernstige vorstschade ontlopen. “In het verleden zagen we bij een late vorstprik in de peren dat de vruchten verbruind waren aan de binnenkant. Dat zagen we dit jaar niet.” Wouters heeft aan de vooravond van de vorstprik zijn beregeningsinstallatie aangezet. Hij is één van de weinige Vlaamse telers met toegang tot water op een aantal van zijn percelen.
Hagel, vorst en regen komen samen
Alhoewel de gevolgen van de vorst later nog kunnen opduiken – zo kan de kwaliteit tegenvallen – maakt Wouters zich meer zorgen over de gevolgen van de hagel van vorige week. “Hagel maakt bladeren stuk en zorgt ervoor dat de boom ethyleen produceert. Dat kan nadelige gevolgen hebben voor de rui en ervoor zorgen dat er meer vruchten worden afgestoten. Rui is het natuurlijke proces waarbij de boom, doorgaans in juni, een deel van zijn vruchten afstoot. Bij de Nederlandse verzekeraar BFAO, die voor KBC de schadeafhandeling in het fruit verzorgt in Vlaanderen, krijgen we bevestiging van de zorgen van Wouters. “Wij hebben de vorige week zeer veel schademeldingen gehad.”
Eddy Vanschoenwinkel, fruitteler uit Wellen, is nog niet gaan kijken in zijn boomgaard. “Je kunt er toch niets aan doen”, vertelt de fruitteler die naast de vorst en hagel ook de vele regen noemt als zorgenkind voor de fruittelers. De teler is momenteel vooral druk in de weer met voorbereidingen van het komende loonwerk. Naast fruitteelt op het eigen bedrijf doet hij ook loonwerk bij andere fruittelers. Door het natte najaar en voorjaar zijn deze werken enorm vertraagd. “Wij moeten nog 50 hectare bomen planten. Dat kan in principe nog tot 1 juni, maar hoe vroeger de bomen geplant zijn, hoe beter ze bestand zijn tegen een mogelijke droogte in augustus en juli. Ook hier speelt de beperkte toegang van Vlaamse fruittelers tot water een belangrijke rol. “In Nederland hebben telers meer toegang tot water en kunnen zij hun boomgaard beregenen”, zegt hij.
Werk inhalen bij mooi weer
Door de betere weersvoorspellingen van volgende week, verwacht de Limburger dat het werk volgende week losbarst. Onderdeel van zijn opdrachten is dit jaar ook het herstellen van de drassige gangpaden die met voertuigen zijn kapot gereden. Door de vele regen zijn de boomgaarden nauwelijks begaanbaar, maar door de vochtigheid breekt nood de wet. “Bij vochtigheid is er veel schurftdruk. Wij voeren momenteel twee behandelingen per week uit”, vertelt Vanschoenwinkel die op sommige percelen met een tweede tractor uitrukt om met de ene de andere los te trekken.
Brecht Geerdens, fruitteler uit Diepenbeek, meent eveneens dat zijn fruitbomen de lichte vorst behoorlijk doorstaan hebben. “Wat betreft de kwantiteit in de appels en peren maak ik me zeker geen zorgen, mogelijk dat de vorst wel impact heeft op de kwaliteit, maar dat zullen we pas later zien. Datzelfde geldt voor de hagel.” Als minimale maatregel tegen de nachtvorst heeft hij het gras rondom de bomen kort gemaaid. “Hierdoor kan de bodem de warmte die het overdag opslaat, beter kwijt.”
In de kersenteelt heeft de jonge teler ingrijpendere maatregelen genomen. “Daar hebben we de netten boven de boomgaard gesloten en hebben we de vuurpotten aangestoken.” De kersen zijn volgens hem extra gevoelig voor vorst en daarbij brengen deze vruchten meer op. Dat is ook de reden waarom deze vuurpotten niet ingezet worden bij het hardfruit. “De kosten bedragen afhankelijk van de temperatuur tot 2.000 euro per hectare. Daarvoor zijn de marges te laag”, besluit Vanschoenwinkel.
Bron: Eigen berichtgeving / VRT Nws
