Vlas in opmars in Vlaanderen
Vlas werkt de laatste jaren stilletjes aan een comeback. Een groeiende vraag naar duurzame grondstoffen, de talloze toepassingsmogelijkheden en het feit dat alle plantdelen van vlas verwerkt kunnen worden, zorgen ervoor dat het gewas terug in de lift zit. De Belgische opmars van vlas kan je ook letterlijk deze maand spotten in de vlasregio’s want binnenkort staan de vlasakkers in volle glorie te bloeien. Niet geheel toevallig lanceert het vlasmuseum Texture deze maand ook zijn jaarlijkse vlascampagne.
Vroeger waren België en Nederland wereldberoemd om hun linnen, gemaakt van vlas. In de jaren 1900 ontstond een volledige industrie rond het gewas die veel welvaart voortbracht voor de vlasregio’s. Maar door de opkomst van kunststof en goedkopere importgewassen zoals katoen uit lageloonlanden verdween vlas stelselmatig van de akkers.
De boutade dat alles terug komt, geldt ook voor dit gewas, dankzij de maatschappelijke vraag naar duurzame, authentieke, lokale en hoogwaardige producten. Het Algemeen Belgisch Vlasverbond (ABV) ziet in deze groeiende vraag een opportuniteit om het vlasareaal te verdubbelen. “Belgische vlassers verwerken vandaag 22.000 hectare aan vezelvlas”, zegt Vlaams minister van Economie en Landbouw Jo Brouns (cd&v). “Als het areaal in de toekomst uitbreidt, vergroot ook de hoeveelheid nevenproducten. Met de uitrol van het beleidsplan bio-economie speelt de Vlaamse overheid in op de hoogwaardige valorisatie van die restproducten. Dit heeft als doel economische meerwaarde te creëren voor zowel primaire producenten als de verwerkende industrie.”
Hoeveelheid nevenproducten
En nevenproducten heeft vlas alvast in overvloed. De voornaamste reden van de vlasteelt is de afzetmarkt voor de lange vezel als grondstof voor linnen. Maar ook de korte vezels kunnen verwerkt worden. Door hun goede thermische en akoestische eigenschappen worden ze tegenwoordig vaak gebruikt bij de productie van isolatiemateriaal. Daarnaast zijn de vezels ook vrij sterk en stijf waardoor ze zeer geschikt en gegeerd zijn als versterkingsmateriaal bij polymeren zoals de vlasversterkte composieten in de automobielsector.
Ook in voeding, vloerzepen en verven komt vlas terug. Want voordat het vlas wordt gebruikt voor de linnenindustrie, wordt het zaad eerst verwijderd. Het zogenoemde lijnzaad wordt daarna deels terug gebruikt voor de volgende oogst of verwerkt in de voedingsindustrie of chemische industrie.
Naast het zaad en de vezels rest er nog het vlasstof en vlaslemen van het gewas. Dit laatste is de houterige kern van de vlasplant. Vlaslemen hebben diverse toepassingen, zo worden ze gebruikt als grondstof voor spaanderplaten en worden ze ook erg gewaardeerd als stalstrooisel omwille van hun hoog absorptievermogen en goeie composteerbaarheid.
Vlasstof is net als lemen ook zeer vochtabsorberend en wordt dan weer gebruikt bij het indrogen van mest. Een andere vlasnevenstroom van de laatste decennia is het verwerken van vlasstof tot biogas zodat het als energiebron kan dienen. Heel wat toepassingsmogelijkheden van vlas worden ook nog verder onderzocht. Een belangrijke speler hierin is de B2BE Facilitator, die onder andere ondernemers uit de land- en tuinbouw en voedingsindustrie samenbrengt met industriële partners om groene innovaties in de fossielvrije 'bio-economie' uit te werken. Onder begeleiding van de B2BE Facilitator zijn de vlassers samen met de verwerkende industrie op zoek naar extra concrete afzet- en valorisatiemogelijkheden.
Magisch uitzicht
Wie wil genieten van het uitzicht van de vlasvelden in volle glorie moet er snel bij zijn, want de paarse bloemetjes zijn maar ongeveer een maand te bezichtigen. “Liefhebbers kunnen de coördinaten van de ingezaaide vlasvelden terugvinden op één handige online kaart”, geeft Heystraten van Texture mee. “De website bevat sinds vorig jaar ook velden in Wallonië. Om de beleving te vergroten, stippelt Texture ook fietslussen uit met verschillende afstanden, op maat van elke fietser. Tijdens “Vlas à Vélo” op 23 en 24 juni zetten vlasbedrijven bovendien hun deuren open.”
Om het potentieel van vlas nog beter bekend te maken, heeft het Kortrijkse vlasmuseum Texture en de B2BE Facilitator een reeks van vier filmpjes gecreëerd die een inkijk geven in de veelzijdigheid van vlas.
Bron: Eigen berichtgeving
