Vlaanderen hertekent regels voor drainage

Meer dan de helft van de neerslag die in Vlaanderen valt, wordt meteen afgevoerd richting rivieren via drainages. Daardoor worden de grondwatervoorraden onvoldoende aangevuld en treden waterlopen bij zware regenval buiten hun oevers. Een structurele afbouw van drainages is dan ook noodzakelijk, vindt minister Demir. De Vlaamse regering besliste om in alle zogenaamde habitatrichtlijngebieden en een zone van 500 meter rond die gebieden een vergunningsplicht op te leggen voor nieuwe maar ook bestaande drainages.

Vergunningen worden enkel mogelijk wanneer aangetoond kan worden dat de drainage de natuurdoelen niet in de weg staat. Installaties die niet voldoen aan dat criterium moeten worden verwijderd of onklaar gemaakt.

Nieuwe of bestaande drainages in de resterende gebieden van het Vlaams Ecologisch Netwerk, de Vogelrichtlijngebieden en de valleigebieden die niet correct werden aangemeld, worden eveneens onderworpen aan een vergunningsplicht. In de rest van Vlaanderen worden gewone drainages vervangen door slimme, peilgestuurde drainages.

"Door water overal in Vlaanderen opnieuw ruimte te geven en tijd om in de grond in te sijpelen, kunnen de grondwatervoorraden opnieuw worden aangevuld. Daar profiteren zowel onze landbouwers, onze drinkwatervoorziening als de industrie van", zegt minister Demir. "Daarnaast werd beslist dat voor elk gebied waar water, door polderbesturen en andere waterloopbeheerders, wordt wegpompt of waar grondwater wordt gedraineerd, dit peil moet worden vastgesteld in een nieuw 'peilbesluit'. Ook dit besluit moet worden getoetst aan eventuele tegenstrijdigheden met de bestaande natuur- en milieuregels."

Strijd tegen hittestress

In het kader van de Blue Deal, in de strijd tegen waterschaarste, werd al op 92 plaatsen in Vlaanderen natte natuur versterkt en aangemaakt, benadrukt minister Demir. Samen met minister van Openbare Werken Lydia Peeters wordt die lijn doorgetrokken in gebieden zoals de Demervallei via het Sigmaplan. Op advies van experts wordt ook een meerjarenprogramma voor hydrologisch herstel in valleigebieden opgemaakt.

In het plan staan ook maatregelen om de steden klaar te maken voor de toenemende hittestress in de toekomst. Daarom wordt de Energieprestatie- en Binnenklimaatregelgeving (EPB) geüpdatet in functie van aanpassingen aan het toekomstige klimaat. Samen met de lokale besturen zetten minister Demir en minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers ook in op een klimaatrobuuste inrichting van de woon- en werkomgeving, waarbij ontharding en waterbuffering een grote rol spelen.

"Met het klimaatadaptatieplan zal onze omgeving worden ingericht en beheerd met het oog op het klimaat van de toekomst", zegt minister Demir. "Natuurgebaseerde oplossingen worden het uitgangpunt in gans Vlaanderen. Zowel bij infrastructuurwerken als bij woningbouw zullen groenblauwe ingrepen helpen om Vlaanderen aan te passen aan de weersomstandigheden van de toekomst." Om alle initiatiefnemers daarbij te helpen ontwikkelt de Vlaamse regering in 2023 een leidraad voor klimaatbestendig ontwerpen.

Op het platteland wordt bovendien in overleg met de landbouwsector het erosiebeleid bijgestuurd met de focus op brongerichte maatregelen volgens het principe 'de vervuiler betaalt'. Een actieprogramma "Klimaatadaptatie Landbouw" zal in overleg met de landbouworganisaties focussen op nieuwe teeltsystemen, hittestressbestrijding bij dieren in stallen en bodembiodiversiteit. En in natuurgebieden wordt het risico op heidebranden maximaal vermeden door preventieve ingrepen zoals brandvrije stroken en het verhogen van de toegankelijkheid voor de brandweer.

“Ambitie ontbreekt”

Volgens oppositiepartij Groen is het plan van minister Demir niet ambitieus genoeg. Zo vindt Vlaams parlementslid Mieke Schauvliege dat er overal strenge, objectieve voorwaarden gekoppeld moeten worden aan de momenten waarop er gedraineerd kan worden, niet alleen in de omgeving van natuurgebieden. Bovendien zouden vergunningen beperkt moeten zijn in tijd, zodat er op gezette tijden geëvalueerd wordt of de omgeving de drainage nog aankan.

Schauvliege merkt bovendien op dat er niets gezegd wordt over de nodige wetgevende initiatieven om de doelstellingen af te dwingen. Ook rept Demir niet over onthardingsmaatregelen, terwijl de regering-Jambon 8.000 hectare moet ontharden tegen 2050. Die doelstelling kan ze snel bereiken door ongebruikte wegen in Vlaanderen te ontharden.

"De situatie is vandaag, ook na de regen de voorbije weken, nog steeds precair", zegt Schauvliege. "Om ons beter te beschermen, moet de regering-Jambon werk maken van doortastende maatregelen met impact op lange termijn in plaats van halfslachtige maatregelen te nemen. Waar wacht ze op?"

Gebiedsgerichte werking

In een eerste reactie benadrukt Boerenbond het belang van een gebiedsgerichte aanpak, in overleg met de sector. “Wij zijn ons zeer bewust van de uitdagingen in het waterbeleid en van de noodzaak om water meer vast te houden”, vertelt woordvoerder Vanessa Saenen, die erop wijst dat de precieze uitwerking van dit akkoord nog moet gebeuren. “Wat de exacte impact voor de sector zal zijn, is dus nog niet helemaal in te schatten.”

Ze rekent erop dat Boerenbond bij die uitwerking betrokken worden en dat er rekening gehouden wordt met de landbouwkundige noden. “Denk aan peilgestuurde drainage en het gebruik van stuwtjes, waar de sector nu al op inzet. Zulke maatregelen kunnen een oplossing bieden, maar moeten gebiedsgericht worden aangepakt. Want de noden, uitdagingen en mogelijke oplossingen kunnen binnen Vlaanderen sterk verschillen”, aldus Saenen.