Vlaamse landbouwbedrijven kunnen weer groeien

De Vlaamse minister van Leefmilieu en Natuur, Kris Peeters (CD&V), wil de landbouwers vrijer laten boeren. Maar dan moeten ze wel hun verantwoordelijkheid nemen. Verslechtert de kwaliteit van het milieu door overbemesting, dan worden de bemestingsnormen in een hele regio aangescherpt. "De cowboys moeten eruit", vindt Peeters. Hij rekent daarvoor ook op de landbouwers zelf, die voor de sociale controle moeten zorgen. Dat zei hij vrijdag bij de voorstelling van de krachtlijnen van MAP3.

De milieubewegingen en de landbouworganisaties toonden zich al ongeduldig over het uitblijven van het nieuwe mestactieplan. Maar Peeters en zijn adviseur Luk Joly (ex-Boerenbond) lieten zich niet opjagen. "Elk woord, elke komma, werd zorgvuldig afgewogen. Het dossier ligt erg gevoelig", zei Peeters.

Een veehouder mag slechts dieren houden als hij de mest kwijt kan. Hoe dat gebeurt, mag hij zelf kiezen: op eigen gronden of op gronden van een akkerbouwer die mest nodig heeft. Lukt dat niet, dan kan hij kiezen uit een 'menu' van mogelijke oplossingen zoals de vrijwillige afbouw van de veestapel, mestverwerking, mestexport, milieuvriendelijke voeders of het aankopen van 'mestrechten'.

Elke veehouder krijgt voortaan mestrechten (officieel 'nutriënten-emissierechten'), uitgedrukt in aantal dieren. Ze vervangen de 'nutriëntenhalte', een complex, in kilogram uitgedrukt mestproductierecht. De mestrechten worden verhandelbaar. Wie meer dieren wil, kan mestrechten van een collega kopen die wil afbouwen of stoppen.

Maar bij zo'n transactie wordt altijd een deeltje van de rechten aan de overheid afgestaan. 'Zo zorgt elke uitbreiding van een individueel bedrijf voor een vermindering van het totale mestoverschot', zegt Peeters. In overleg met minister-president Yves Leterme (CD&V), ook bevoegd voor Landbouw, zal hij maatregelen uitwerken die moeten vermijden dat de zelfstandige landbouwbedrijven overeind blijven in een dynamische marktomgeving.

Peeters overweegt nog de afschaffing van een aantal heffingen, vandaag te betalen door wie te veel mest produceert of te weinig mest verwerkt. Of de verplichte mestverwerking overeind blijft, is evenmin beslist. Vooral de verwerking van varkensmest blijkt economisch onrendabel. De rol van de Mestbank wordt ook herzien. Ze moet stimulerend en adviserend in de plaats van bestraffend werken, vindt Peeters.

De minister wil de kwetsbare gebieden 'omkeerbaar' maken. Dat idee was al in 2003 gelanceerd door toenmalig minister-president Patrick Dewael (VLD) en landbouwminister Vera Dua (Groen!), maar nooit toegepast. Concreet: niet-kwetsbare zones worden kwetsbaar als de waterkwaliteit erop achteruit gaat, kwetsbare zones verliezen dat etiket als de kwaliteit voldoende verbetert. "De landbouwers krijgen zo meer verantwoordelijkheid", zegt Peeters.

De Bond Beter Leefmilieu (BBL) reageert voorlopig erg positief op het overleg met de minister. "Het is al een stap vooruit dat de minister de betrokken belangengroepen uitnodigt", zegt woordvoerder Jan Turf. "De intenties van Peeters lijken ons een werkbaar model, maar om de juiste impact ervan te kunnen inschatten, is het nog te vroeg. Wij willen vooral weten hoe hij de controle gaat organiseren. Dat is vandaag nog onduidelijk".

Tegen de zomer wil minister Peeters zijn plannen laten goedkeuren door de Vlaamse regering, zodat ze op 1 januari 2006 in werking kunnen treden.