Tollens: "Afrika moet meer investeren in landbouw"

Het aantal hongerdoden zal in Afrika de komende vijf tot tien jaar alleen maar toenemen, vooral in Oost- en zuidelijk Afrika. Op korte termijn is voedselhulp de enige oplossing, maar die hulp mag niet structureel worden. Afrika moet meer investeren in landbouw, de boeren minder zwaar belasten, zorgen voor een betere transportinfrastructuur en het platteland moet meer macht krijgen. Dat is de mening van Erik Tollens, hoogleraar landbouw- en voedseleconomie aan de K.U.Leuven.

"De Afrikaanse regeringen verwaarlozen de landbouw op verschrikkelijke wijze. Zij focussen op industrialisatie. Gemiddeld 4 procent van hun begrotingen gaat naar landbouw. In realiteit is dat zelfs maar 2 tot 3 procent. Het Congolese budget voor het ministerie van Landbouw wordt zelfs volledig gefinancierd met ontwikkelingsgeld", zegt Tollens. Ter vergelijking, in Azië gaat 10 procent van de begroting naar landbouw. Nochtans tekent de landbouw voor 80 procent van de tewerkstelling in Afrika en voor 30 procent van zijn bruto binnenlands product.

"De meeste Afrikaanse landen hebben, in tegenstelling tot Azië, ook geen voedselvoorraden. Zo heeft Congo slechts voor één maand voorraden. Als er dan wat misgaat met de oogst, is de honger niet ver af. Men weet dat men in geval van honger altijd terechtkan bij de VS of Europa. Zij zijn er in Ethiopië meer mensen werkzaam in de verdeling van voedselhulp dan op het ministerie van Landbouw", vervolgt de professor.

Volgens Eric Tollens is één van de oorzaken van het voedseltekort ook te vinden in het feit dat boeren zich geen meststoffen kunnen veroorloven. "In Afrika wordt gemiddeld 10 kilo meststof per ha gebruikt tegen 200 in Azië en zelfs 300 in België. In Afrika is er geen of weinig lokale productie van meststoffen. Zij moeten dus ingevoerd worden, maar worden door de torenhoge invoerheffingen peperduur", zegt de Afrika-specialist. "De landbouw wordt in het algemeen trouwens bijzonder zwaar belast. Zo zijn er in Congo maar liefst 76 soorten taksen op de landbouw, waardoor de stimulans om in eigen land te produceren wel heel klein wordt".

Eenvoudige oplossingen zijn er volgens Tollens niet om ervoor te zorgen dat de Afrikaanse landbouw op duurzame wijze voldoende voedsel produceert. "Afrika kijkt voor oplossingen bovendien te veel naar het Westen, bijvoorbeeld voor voedselhulp. Die gratispolitiek werkt niet. Afrika moet zich financieel en politiek engageren door meer te investeren in de landbouw. Zo moet de belastingsdruk op de landbouw dalen, meststoffen moeten goedkoper en er moet meer zaaigoed komen. Maar ook de transportinfrastructuur moet verbeteren en het platteland moet meer inspraak krijgen. Daarnaast moet er meer aandacht gaan naar goed bestuur en de wetenschappelijke capaciteit moet toenemen", besluit de Leuvense professor.