Oprukkende plaagmier bedreiging voor planten?

Wetenschappers waarschuwen voor een mierensoort die oprukt in Europa en er alle inheemse verwanten verdrijft. Waar ze zich vestigt, neemt het aantal mieren met 10 tot 100 keer toe. Daardoor kan ze ernstige schade toebrengen aan planten en in gebouwen. De beestjes hebben zelfs al kortsluiting veroorzaakt in huizen. In België is de plaagmier, zoals ze hier sinds de ontdekking in 2002 wordt genoemd, al opgedoken in Gent en in de Luikse gemeente Flémalle.

De plaagmier is vermoedelijk afkomstig uit Turkije, maar zeker is dat nog niet. Voor de wetenschap was de soort onbekend totdat ze in 1990 in de Hongaarse hoofdstad Boedapest werd ontdekt. Het geelbruine diertje is slechts 3 millimeter groot en alleen onder een microscoop te onderscheiden van nauw verwante soorten - waardoor ze zo lang onopgemerkt bleef.

Het sociale leven van het beestje verschilt echter grondig van dat bij inheemse mieren. Die leven in eerder beperkte kolonies met één koningin - het wijfje dat voor de voortplanting zorgt - en dulden geen soortgenoten uit naburige nesten. Bij de plaagmier schakelen verschillende nesten aaneen tot superkolonies die tienduizenden koninginnen kunnen tellen, wat voor een veel snellere toename zorgt. Eén nest kan zich makkelijk over tien tot twintig meter uitstrekken en een volledige superkolonie beslaat soms tientallen hectaren.

Intussen zijn al ook waarnemingen gedaan in Bulgarije, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Roemenië en Spanje. Zelfs op de Canarische Eilanden komt ze voor. Vermoed wordt dat het insect is verspreid via transporten van planten en potgrond, wat meteen de eerste Vlaamse vindplaats verklaart. In 2002 werd de plaagmier immers ontdekt in de botanische tuin van de Universiteit Gent en het aanpalende Citadelpark. Controle in oudere insectencollecties wees daarop uit dat de plaagmier daar al minstens 20 jaar voorkomt.

Datzelfde jaar werden er ook vier exemplaren ontdekt in een fruitkistje dat vanuit het zuiden van Frankrijk in een Brugse biowinkel terechtkwam. Maar daar heeft de mierensoort zich niet gevestigd. De enige andere plaats in ons land waar dat wel is gebeurd, is in de Luikse gemeente Flémalle. Omdat de plaagmier, zoals veel andere soorten, bladluizen beschermt en onderhoudt om zich met hun suikerachtige afscheidingen te voeden - ietwat vergelijkbaar met veeteelt bij mensen - kan hun grote aantal gepaard gaan met zware schade aan de plantengroei.

In Frankrijk zijn ook al problemen gemeld met plaagmieren die in zo grote getale in huizen opdoken, dat ze elektrische leidingen vernielden en kortsluiting veroorzaakten. Eén voordeel heeft de plaagmier wel: terwijl ze bijzonder agressief is tegenover ander mierensoorten, levert ze mensen geen pijnlijke bijten op.(KS)