Dochy wil Aquafin op de rooster leggen over landbouwirrigatie

“We zuiveren elk jaar zo'n 800 miljoen kubieke meter (800 miljard liter,red.) afvalwater van de Vlaamse gezinnen volgens strenge normen”, zei Aquafin vorige week aan het Nieuwsblad. Het nutsbedrijf staat in voor meer dan tweehonderd rioolwaterzuiveringsinstallaties in ons land. Gezuiverd afvalwater wordt gratis ter beschikking gesteld van wie het wil gebruiken. Maar amper 32 bedrijven maken daar gebruik van. 25 van die bedrijven zijn firma's die riolen spoelen en de meeste andere zijn recyclagebedrijven. Nochtans is er heus meer mogelijk dan dat: in de Westhoek maakt Aquaduin er zelfs weer drinkwater van.

Alleen voor landbouwers staat het water momenteel níét ter beschikking. In 2020 gebruikten landbouwers nog 28,7 miljard liter van dat water, maar Aquafin draaide voor hen de kraan dicht. In de krant noemde Aquafin het nog een voorzorgsmaatregel tegen PFAS, maar het gaat breder dan dat. Door een Europese verordening wordt het vanaf 2023 niet meer mogelijk om onbehandeld, gezuiverd afvalwater of effluent in te zetten land- en tuinbouw. In overleg met de Vlaamse overheid besloot de waterzuiveringsmaatschappij Aquafin begin juni om geen effluent meer ter beschikking te stellen. “In de eerste plaats vind ik het een spijtige zaak voor de boeren die met droogte geconfronteerd worden”, zei Marjolein Weemaes, directeur innovatie van Aquafin toen aan Knack, “Maar we moeten onze verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat we niet bijdragen tot de verdere verspreiding van schadelijke stoffen in het milieu.’

Verordening voor circulair watergebruik

De Europese verordening uit 2020 stelt minimumeisen voor de waterkwaliteit. Die gaan in eerste instantie over ziektekiemen, maar daarnaast wordt ook een risico-analyse met betrekking tot micropolluenten opgelegd. Het kan dan om zware metalen, pesticiden of medicijnresten gaan, maar ook over forever chemicals zoals PFAS. Vanaf 2023 moeten de lidstaten zich in regel stellen. Nochtans wilde de EU de circulaire economie ermee bevorderen, maar nu lijkt het vooral landbouwirrigatie onbetaalbaar te maken.

"Sinds de problematiek bij het bedrijf 3M in Antwerpen, heeft de Vlaamse overheid beslist om dat water te blokkeren voor heel Vlaanderen. Ik vraag nu om controles uit te voeren in alle zuiveringsstations. Waar het water veilig is, moet het dan opnieuw ter beschikking gesteld worden van de boeren", zei Vlaams parlementslid Bart Dochy vorige week aan VRT. In Ledegem, de gemeente waar hij burgemeester is, liet Dochy zelf al controles uitvoeren en werden er geen restanten aangetroffen.

Toch besloot Aquafin al om de leveringen stop te zetten om de risico’s te beperken. Weemaes: “We hebben wel een aantal proefprojecten lopen om te kijken wat een extra zuiveringsstap zou betekenen voor Vlaanderen zowel qua kosten als qua impact. Standaard organische vervuiling kan biologisch verwijderd worden, maar een aantal micropolluenten niet. Daarvoor zijn verregaande zuiveringstechnieken nodig waarmee je de laatste componenten eruit haalt. En dat vraagt een serieuze investering die op dit moment niet betaalbaar en efficiënt is.”

Maar met die uitleg neemt Dochy geen genoegen. Hij wil Aquafin ondervragen in het parlement, van zodra dat begin september weer bijeen komt: "De Europese richtlijn is er juist gekomen om het hergebruiken van water voor de landbouw te stimuleren, en nu zou het daardoor onmogelijk worden. Veel boeren hebben bovendien al geïnvesteerd in spaarbekkens bijvoorbeeld met het oog op het gebruik van afvalwater, hun investeringen zouden nu nutteloos worden. Ik ga Aquafin dus vragen hoe zij het gebruik van effluent voor landbouwirrigatie weer mogelijk gaan maken. Met deze aanhoudende droogte is het een absurde maatregel om het water overal te blijven blokkeren"