Mestverwerking in Vlaanderen verder gedaald in 2021

Er werd vorig jaar 4,3 miljoen ton dierlijke mest verwerkt, inclusief export. Dat stemt overeen met 39,8 miljoen kilogram stikstof. Ten opzichte van 2020 was dit een daling met 0,4 miljoen ton mest of 3,6 miljoen kilogram stikstof. Dat blijkt uit een bevraging van VCM.

De daling is volgens het Coördinatiecentrum te wijten aan enkele bedrijven die tijdelijk niet operationeel waren en aan de impact van corona, waardoor er minder landbouwhuisdieren werden gehouden.

Daarnaast is de aanvoer van mest in biologieën vaak gekoppeld aan de effluentopslag, wat voor sommige bedrijven leidt tot een beperking van hun verwerkingscapaciteit. Verder geven verschillende bedrijven aan dat men slechts de hoeveelheid mest verwerkt volgens de vraag naar de eindproducten.

Momenteel zijn er in Vlaanderen 142 operationele mestverwerkingsinstallaties actief, waarvan de gegevens van 137 installaties werden opgenomen in het rapport.

Meeste mest van pluimvee

88,9 procent van de 39,8 miljoen kg stikstof die in 2021 verwerkt werd, was afkomstig van de verwerking en export van varkensmest (17,1 miljoen kg N of 43%) en de verwerking en export van pluimveemest (18,3 miljoen kg N of 45,9%). Voor beide mesttypes is de export gestegen, terwijl de verwerking zonder export voor beide gedaald is.

De verwerking en export van runder- en kalfsmest daalde met 8 procent ten opzichte van 2020, terwijl de import van rundermest quasi gelijk is gebleven (van 24.130 ton naar 24.411 ton). De verwerking van de dikke fractie van rundermest is, na een daling van 77 procent in 2020, weer gestegen met 24 procent. De export van ruwe rundermest naar Nederland steeg met 32 procent. Ook de verwerking van dunne fractie van rundermest is gestegen (7%), in tegenstelling tot de verwerking van runderstalmest (-16%).

De verwerking van digestaat is gedaald met 22 procent. De verwerking en export van paardenmest en de verwerking van champost stegen in 2021 beiden met 8 procent. Dit is terug een stijging na de grotere daling in 2020 ten gevolge van corona en hieraan gekoppeld de verminderde vraag naar champignons voor de horecasluitingen.

Technieken in Vlaanderen

In Vlaanderen is de biologische mestverwerking waarin stikstof wordt verwijderd uit de dunne fractie van varkensmest, rundermest en/of digestaat nog altijd de meest toegepaste techniek (111 van 137 installaties). In 2021 werd zelfs nog 1 nieuwe biologische mestverwerkingsinstallatie operationeel.

Biologische mestverwerking is nog steeds een ‘Best Beschikbare Technologie’. De tweede meest toegepaste techniek in Vlaanderen is het biothermisch drogen (18 installaties, waarvan 3 installaties ook het eindproduct drogen en korrelen). Dit jaar is er een nieuwe categorie toegevoegd van technieken, namelijk ‘totaalverwerker mest’. 

Deze bedrijven gaan ruwe, dikke fractie en dunne fractie mest, zonder voorafgaande vergisting, volledig gaan verwerken. Het voorbije jaar kwam er 1 biothermische drooginstallatie bij in Vlaanderen. In 2021 zijn er 3 bedrijven (1 biothermische drooginstallaties, 2 biologieën) gestopt of tijdelijk niet operationeel.

In 2021 werd de grootste hoeveelheid stikstof (13,7 miljoen kg N of 41,7%) verwerkt via de biologische verwerking van de dunne fractie van varkensmest, rundveemest of digestaat. Via de biothermische droging van voornamelijk pluimveemest, paardenmest, de dikke fractie van varkensmest en de dikke fractie van rundermest werd in 2021 11,7 miljoen kg N (35,5%) verwerkt.

De grootste hoeveelheid fosfaat (9,6 miljoen kg P2O5 of 68%) wordt verwerkt via de biothermische droging. Uit de enquête blijkt dat de conventionele technieken van mestverwerking, namelijk mestscheiding gevolgd door de biologische verwerking van de dunne fractie in een ‘biologie’ en de export van de biothermisch gedroogde dikke fractie, cruciaal blijven voor een oordeelkundige verwerking van het Vlaamse mestoverschot.