Melkveehouder verliest 30 liter melk per koe door blauwtong

Dierenarts Jaak Clijsters spuit een dosis ontstekingsremmer in de hals van koe nummer 8707 op het bedrijf van Bart van den Hout in Maaseik-Neeroeteren in het uiterste puntje van Limburg, aan de Nederlandse grens. Het dier maakt al enkele dagen koorts en het slijm druipt uit haar neus. “Deze combinatie aan factoren is een indicatie dat de koe met het blauwtongvirus besmet is”, vertelt de dierenarts. “Meer kun je niet doen. Het gaat om een virus, de koe moet uitzieken.” 

Clijsters is dierenarts in de regio en ziet het virus om zich heen grijpen. Hij schat dat minstens 30 procent van zijn klanten-veehouders één of meerdere besmettingen met blauwtong heeft, een virus dat wordt overgebracht door knutten en niet van koe op koe kan worden overgedragen. Het ziekteverloop verschilt sterk, van koorts, slijmerige neus, tot kreupelheid bij koeien en in enkele gevallen zelfs sterfte. “In geval van sterfte was er vaak sprake van een complicatie of onderliggend probleem waardoor de koe minder weerstand had. Denk bijvoorbeeld aan een koe die juist gekalfd heeft en weer opstart of koeien die ook hittestress ervaren.” 

Koorts en verminderde herkauwactiviteit

Van den Hout (39) stelde zo’n tien dagen geleden de eerste blauwtongbesmetting in zijn 900-koppige veestapel vast en heeft inmiddels 12 gevallen gehad. Bij zijn dieren verlopen de symptomen mild. Dat komt volgens hem omdat hij de besmetting in een vroegtijdig stadium ontdekt had. “Sinds enkele maanden werken we met smaxtec, een softwaresysteem dat informatie uitleest uit een bolus die in de maag van de koe is ingebracht. Deze bolus heeft meerdere sensoren waardoor verschillende activiteiten en gezondheidseigenschappen permanent in kaart worden gebracht. Hierdoor merkten we het direct toen een koe koorts maakte en haar herkauwactiviteiten afnamen. 

Nadat hij aan de hand van de ziektesymptomen een aantal “standaard”kwalen kon afstrepen, beseft Van den Hout dat hij met blauwtong te kampen had, alhoewel de melkveehouder tot op heden wacht op bevestiging van het laboratorium. “Maar wat kan het anders zijn. Veel veehouders en schapenhouders in de regio kampen ermee en de koorts is erg hardnekkig, met ontstekingsremmers niet te bestrijden.” 

Alhoewel er sinds april ook een vaccin beschikbaar is tegen het blauwtong serotype 3 heeft de Limburger zijn veestapel nog niet ingeënt. Hij weet ook nog niet zeker of hij dat gaat doen. “Vaccineren brengt een behoorlijke kost met zich mee (rond de 10 euro voor twee vaccins, red.) en voorlopig valt de schade mee. Het melkverlies van een zieke koe kan hoog zijn, maar de impact op de totale melkplas is vooralsnog laag. We zullen later in het jaar beslissen of we in de toekomst gaan vaccineren”, vertelt de Limburger die als één van de weinige melkveehouders wilde getuigen voor VILT. 

Verdere verspreiding virus

Statistieken van het Voedselagentschap tonen aan dat het virus zich snel verspreidt. Waar Vlaanderen vorige week maandag nog 501 besmettingen telde, waren dat er begin deze week al 874. Het is de vraag of deze cijfers geen onderschatting van de realiteit zijn. Zo zijn bijvoorbeeld de 12 gevallen van Van den Hout nog niet meegenomen in de cijfers. “En ik denk dat veel veebedrijven die getroffen zijn, geen melding hebben gedaan”, aldus de melkveehouder.

De brandhaard van de uitbraak bevindt zich in de provincies Antwerpen, Luik en Limburg, met respectievelijk 161, 133 en 129 uitbraken. Volgens Xanthe Helsen, dierenarts in de Kempen, is de schade op sommige bedrijven groter dan op andere bedrijven. “Dat kan afhangen van de gezondheid van de veestapel en de immuniteit van de dieren en ook de afstand tot een waterloop. Bedrijven dicht bij een waterloop lijken harder getroffen” Zij noemt het voorbeeld van een “goed” bedrijf met 250 koeien waarvan er 20 procent symptomen vertoont. “Hier waren vier abortussen, drie sterfgevallen en worden er tien koeien vervroegd naar het slachthuis afgevoerd.” Zij vervolgt: “De melkproductie op ernstig getroffen bedrijven is met 20 procent gedaald.”

Helsen schat dat ongeveer de helft van de melkveestapel in haar regio gevaccineerd is. “Gevaccineerde dieren kunnen de ziekte wel doormaken, maar wij zien wel minder ernstige symptomen in dat geval.” Ook constateert de dierenarts dat het melkvee meer te lijden heeft onder het blauwtongvirus dan het vleesvee. “Melkkoeien moeten dagelijks presteren als topsporters. Daardoor zijn zij gevoeliger voor ziektes dan vleesvee”, verklaart ze.