Melk zorgt voor hoogspanning in landbouwwereld

Een Belgisch melkveebedrijf beschikt over een gemiddeld melkquotum van zo'n 176.000 liter. Het melkquotum is een soort productierecht dat zegt hoeveel melk een bedrijf in een melkjaar mag leveren. België is op de Europese ranglijst de jongste jaren sterk gezakt: van de vijfde naar de negende plaats. De groei van het gemiddeld Belgisch melkquotum in de periode 2000-2001 was de laagste van alle EU-landen.

De zuivelsector vindt dat de melkveehouders moeten kunnen groeien om niet verder achterop te geraken bij de collega's in de buurlanden en de rest van de EU. Dat groeien moeilijk is, heeft veel te maken met onze strenge quotumreglementering.

Voor '96 kon het melkquotum vrij verhandeld worden tussen de melkveehouders, na '96 werd deze 'mobiliteit' sterk aan banden gelegd. Er werd toen een Quotumfonds opgericht. Stoppende melkveehouders kunnen aan een vaste prijs verkopen aan het Fonds en melkveehouders die meer quotum wensen, kunnen inschrijven om te kopen. Vrije verkoop kan bijvoorbeeld wel nog in familieverband.

Maar 'quotumhandel' is er nauwelijks. Door de invoering van het Fonds werd de quotumprijs lager, maar daardoor is er ook nauwelijks aanbod. Al jaren wordt nu al gesproken over een aanpassing van de reglementering. Na bijna twee jaar van interne besprekingen binnen de landbouworganisaties en het wisselen van verantwoordelijke landbouwministers lijkt er nu schot in de zaak te komen. Maar het wordt toch nog een race tegen de klok. Dat de landbouwverenigingen het allemaal onderling niet eens geraken, heeft daar natuurlijk ook veel mee te maken.

Eind vorig jaar kwamen de Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat op de proppen met een gezamenlijk voorstel. Ze willen dat 60 procent van het overdraagbaar melkquotum dat vrijkomt, vrij verhandeld kan worden. De overblijvende 40 procent zou dan nog steeds aan een vaste (lees: lagere) prijs via het Fonds worden aangeboden. Door de vrije markt aan te zwengelen zouden er meer quota verhandeld worden en op die manier zou het Fonds ook beter gespijsd worden voor minder kapitaalkrachtige melkveehouders.

De vrije handel zou wel gekoppeld worden aan grondoverdracht. Voor startende melkveehouders zou er speciale aandacht zijn. En grote bedrijven zouden maar een beperkt quotum mogen bijkopen. Ook de Overleggroep Vlaamse Melkveehouders (OVM), die een 200-tal vooruitstrevende melkveehouders vertegenwoordigt, dringt aan op het ruim laten spelen van de vrije markt. Met berekeningen in de hand zeggen ze dat zelfs de vooraanstaande melkveehouders - met een quotum van circa 500.000 liter - moeten kunnen groeien. Elk jaar zouden ze 15.000 liter méér moeten kunnen leveren, willen ze over 10 jaar nog rendabel zijn. Met het Fonds is maar een groei van 2 à 3.000 liter per jaar mogelijk.

"Het beleid moet gericht zijn op de blijvers", zeggen ze. De bedrijfs- of quotumplafonds, die ABS en BB voorstellen, zien ze dan ook niet zitten. "Dat is een belemmering van de groei en houdt een concurrentiële Vlaamse melkveehouderij tegen", klinkt het bij OVM. "Ook landbouworganisaties moeten eindelijk eens gaan beseffen dat indien het accent teveel wordt gelegd op het beschermen van kleinere bedrijven er in de toekomst geen interesse meer zal zijn voor landbouw omwille van de kleinschaligheid. De kleinschalige landbouw zal een stille dood sterven".

De visie van het Vlaams Agrarisch Centrum staat hier recht tegenover. Zelfs met de verhouding 60/40 kan het niet akkoord gaan. Het VAC stelt voor om slechts 20 procent van het vrijkomend melkquotum vrij verhandelbaar te maken. Ze vrezen dat de quotumprijzen anders de pan zullen uitswingen en dat de kleine melkveehouder anders zal worden weggedrumd. Het VAC vroeg deze week in een scherpe brief aan Dua "niet te kapituleren". Bij het VAC luidt het dat ze ondertussen de steun van heel wat ABS- en BB-leden kregen. Bij de andere organisaties hoor je de omgekeerde versie.

Het kabinet-Dua wil nog niet in z'n kaarten laten kijken. "De voorstellen worden nog steeds onderzocht. We proberen zo snel mogelijk te werken, zonder overhaaste beslissingen te nemen". In de tweede helft van februari zou er meer duidelijkheid komen. De tijd dringt echter. Het nieuwe quotumjaar start begin april. Maar een nieuwe regeling moet eerst nog langs Wallonië, Europa en tal van adviesraden passeren. "We proberen het nog voor dit melkjaar, maar het wordt nipt. Anders wordt het 2004", klinkt het eerlijk.