Konijnenteelt: ongewisse toekomst van kleine sector in Vlaanderen
Met 20.000 konijnen behoort Yves de Bie uit Minderhout tot de grootste konijnenkwekers van het land. De kerst betekent traditioneel hoogseizoen voor de sector als veel huishoudens konijn bereiden. Veel van de kerstkonijnen komen echter uit het buitenland. De Vlaamse productie is de laatste decennia sterk teruggelopen en dekt naar schatting nog maar 20 procent van de nationale vraag. De inkrimping van de sector lijkt nog niet ten einde. Ook de consumptie van konijnenvlees daalde.
“Ieder jaar rond kerst wil de slachterij de konijnen eerder ontvangen en krijgen wij volk aan huis dat een konijn wil kopen.” Aan het woord is Yves de Bie, konijnenhouder uit Minderhout, aan de grens met Nederland. VILT bezocht het bedrijf dat bekend staat als de grootse konijnenhouderij van Vlaanderen.
De stal is volzet met 20.000 konijnen, 1.700 voedsters (moederdieren) en voor de rest jongen en konijnen in afmest. Jaarlijks vertrekken 105.000 konijnen naar Lonki uit Temse, één van de twee slachterijen die ons land rijk is. Deze slachterijen ontvangen ook Nederlandse konijnen omdat onze noorderburen geen slachterijen meer hebben. “Met de Nederlandse konijnen kan ongeveer 80 procent van de Belgische vraag voldaan worden”, vertelt De Bie.
De Bie schat de zelfvoorzieningsgraad in België maar op 18 procent. De sector is de laatste decennia sterk teruggelopen en telt momenteel hooguit 15 bedrijven. Vooral de groepshuisvesting in parken voor de afmestkonijnen, een wettelijke verplichting sinds 2016 die voorziet in meer ruimte en comfort voor de konijnen, heeft veel konijnenhouders doen afhaken.
Meer bedrijven stoppen de komende jaren
De komende jaren zal het aantal nog verder afnemen, vreest De Bie die voorzitter is van de sectorvakgroep konijnen van Boerenbond. Niet alleen is hij de grootste, met 45 jaar is hij bovendien de jongste konijnenkweker van het land. “Een groot aantal konijnenhouders loopt richting pensioen en hun bedrijven zullen de komende jaren wegvallen. Gezien het stikstofarrest is het sterk te vraag of zij überhaupt opgevolgd kunnen worden.”
Ook slachthuis Lonki luidde recent de noodbel bij VILT. “De konijnenproductie dreigt in gevaar te komen als er geen nieuwe bedrijven bijkomen”, vertelde Frank De Boeck, directeur van het slachthuis. Hij riep ondernemers in andere landbouwsectoren op om de overstap te maken naar de konijnenhouderij. Door te werken met jaarcontracten wordt een stabiele prijs geboden. Recent gaf een enkele landbouwers gehoor aan deze oproep. Jos en Wilma Pijnenborg schakelden vorig jaar over van melkvee naar de konijnenkweek.
De omvang van de sector blijkt ook uit de vertegenwoordiging van konijnenhouders in brancheorganisaties en boerenverenigingen. Bij ILVO en Boerenbond is de sector ondergebracht in de groep pluimveehouderij. Het is Landsbond Pluimvee die de belangen van de konijnenhouders behartigt. “Onze sector is te klein voor een eigen belangenvertegenwoordiger en net zoals de pluimveehouderij zijn we een zeer intensieve landbouwtak”, gist De Bie naar een verklaring. Mogelijk hangt het ook samen met de afzetkanalen. Konijn, kalkoen en kip worden traditioneel bij de poelier verkocht.
De Bie juicht de komst van nieuw bloed in de sector toe. Bang voor concurrentie is hij niet. “Als de inkrimping van de sector doorgaat, is het op een gegeven moment ook niet meer rendabel voor slachterijen om te werken. Waar moet ik dan met mijn konijnen naar toe?”
Als de inkrimping van de sector doorgaat, is het op een gegeven moment ook niet meer rendabel voor slachterijen om te werken. Waar moet ik dan met mijn konijnen naar toe?
Zelf is de 45-jarige Kempenaar in 2005 in de sector gerold. “Ik heb het bedrijf van mijn schoonvader overgenomen die in 1982 opgestart is”, vertelt De Bie die het werk verdeelt met zijn vrouw Nele Segers (38) die nog eens deeltijds in de thuisverzorging werkt. Daarnaast maakt de konijnenhouder ook gebruik van extern personeel: voor het reinigen en ontsmetten van de stal en om de slachtrijpe konijnen op transport te zetten.
Vermenigvuldigen als konijnen
Konijnen staan bekend als vruchtbare dieren en dat blijkt ook uit de statistieken op Konzo (Konijnen Zondereigen), zoals het bedrijf van De Bie officieel heet. Negentien weken na de geboorte wordt een konijn geïnsemineerd, waarna de dracht een maand duurt. Vervolgens kunnen ze tien dagen na het werpen weer geïnsemineerd worden. Op deze manier brengt een konijn gemiddeld 80 nakomelingen voort op jaarbasis: 8 worpen van gemiddeld 10 konijnen.
Na de geboorte blijft een konijn vijf weken bij de moeder voor moedermelk. De consumptie van vast voeder neemt gaandeweg toe ten koste van moedermelk. Nadat de moeder na vijf weken van de jongeren verwijderd wordt (spenen), gaan de konijnen de afmestfase in. Deze periode duurt vijf tot zes weken, tot wanneer het konijn een slachtgewicht van 2,6 kilogram heeft bereikt. Nadat de dieren de afdeling verlaten, wordt deze gereinigd en nemen de voedsters hun plaats in.
In de zomer ligt het slachtgewicht iets lager. “Dan leveren wij op verzoek van de slachterij 10 procent minder af”, vertelt de konijnenhouder die ervoor pleit om de consumptie van konijn in de zomer te promoten. “Konijn wordt veel meer gegeten in te winter, maar het is ook erg lekker op de BBQ.”
“Continuïteit konijnenproductie in gevaar”
22 december 2021Dalende consumptie van konijnenvlees
Ook VLAM probeert de veelzijdigheid van het konijn in beeld te brengen. Jaarlijks organiseert het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing de Week van het Konijn waarbij verschillende recepten gepresenteerd worden. Zo ook dit jaar. “Bij konijn denken we vaak aan stoofpotten uit grootmoeders keuken. Super lekker, maar met konijn kan je zoveel meer. Wat dacht je van een loempia, quesadilla of wrap met konijn? Een broodje ‘pulled rabbit’? Of een waanzinnig lekkere springroll? Met parkkonijn van eigen bodem kan het allemaal”, klink het.
Het jaarlijkse marketingoffensief is erop gericht de dalende consumptie van konijnenvlees een halt toe te roepen. Sinds 2002 is de consumptie van konijn in ons land gehalveerd. Volgens statistieken van VLAM at de gemiddelde Belg in 2020 ongeveer 200 gram konijn op jaarbasis. Mogelijk ligt het oubollige karakter van konijnenvlees hieraan ten grondslag. Konijn wordt in verhouding vaker gekocht door oudere mensen en gepensioneerden. Bij de 65- plussers koopt één op vier al eens konijn. Bij consumenten jonger dan 30 jaar koopt nog maar zes op de honderd deze vleessoort.
Opvallend is dat de sterke consumptiedaling de afgelopen twee jaar is omgebogen naar een lichte stijging. Dit heeft volgens VLAM te maken met een vergroot thuisverbruik door corona. De Bie kan zich wel vinden in de conclusie van VLAM en ziet de prijzen wat oplopen. “Maar extra marge levert dat niet op, want de voederkosten zijn ook sterk gestegen”, vertelt de boer die na bijna twintig jaar nog niet is uitgekeken op het werk. “Het zijn zachte, gemakkelijk handelbare dieren waarmee het prettig werken is.”
Voortrekkersrol op gebied van dierenwelzijn
Door de huisvesting in verrijkte parken geldt de Vlaamse Door de huisvesting in verrijkte parken geldt de Vlaamse konijnenhouderij als voorbeeld op het gebied van dierenwelzijn. De grotere groepsparken zijn uitgerust met schommels en een loopbrug om de konijnen het nodige vertier te brengen. “In vergelijking met de voormalige batterijkooien heeft dat zeker een verbetering van het dierenwelzijn met zich meegebracht”, beaamt De Bie.
Wel heeft hij zijn vraagtekens over de Vlaamse plannen om de groepshuisvestingsplicht uit te breiden naar de voedsters. Dat zou vanaf 2025 moeten gebeuren. “Tijdens de dracht en kort na het werpen is er sprake van agressiviteit en kunnen de dieren met elkaar gaan vechten”, vertelt De Bie. Op dit moment doet ILVO onder de titel Konsemi onderzoek naar groepshuisvesting onder voedsters. In april volgend jaar loopt dit onderzoek ten einde.
Bron: Eigen berichtgeving
