Keuzemenu vergroening landbouw: maatwerk of gemakzucht?

Boerenbond onderschrijft de Europese plannen tot vergroening van de landbouw, maar verzet zich tegen een te eng aanbod maatregelen. "Er is maatwerk nodig op niveau van de regio’s en op niveau van de land- en tuinbouwbedrijven." Natuurpunt vreest voor gemakzucht bij de lidstaten door een keuzemenu aan maatregelen ter vergroening. BioForum wil het ecologisch focusgebied gebiedsgericht verfijnen.

De Europese ministers van Landbouw debatteerden dinsdag over de voorstellen van de Europese Commissie rond de vergroening van land- en tuinbouw. De meeste lidstaten onderschrijven ten volle het streven van de Europese Commissie naar een meer duurzame landbouw. Steeds meer lidstaten hebben wel vragen bij de uitwerking.

"De diversiteit in klimaat, bodemgesteldheid, bedrijfsvoering, bevolkingsdichtheid en productie- en vergroeningspotentieel is zo groot dat één Europese maatregel altijd suboptimaal is", verklaart Boerenbond. "Of de maatregel brengt niets bij of er zijn (kosten-)efficiëntere manieren om het doel te bereiken. Eén Europese maatregel zorgt er daarenboven te vaak voor dat de kosten voor de boer veel hoger liggen dan de compenserende vergoeding." Een groeiende groep lidstaten meent dat dit absoluut vermeden moet worden, niet door de lat lager te leggen maar door ze anders te leggen.

De Commissie stelt een rigide lijst voor van drie maatregelen die voor alle Europese boeren gelijk zijn. Verschillende lidstaten willen realistische voorstellen door voldoende flexibiliteit in te bouwen. "Daarmee doet men geen afbreuk aan het vergroeningsprincipe, maar houdt men rekening met de grote verschillen die de Europese landbouw kent", benadrukt Boerenbond.

Een grote groep lidstaten is op zoek naar maatwerk. De vergroening moet elke lidstaat of regio de mogelijkheid bieden om de zwaktes weg te werken die de eigen landbouw kent op vlak van milieu- en natuurdoelstellingen. "Dit vereist de nodige vrijheid van de lidstaten om een gepast maatregelenpakket uit te werken", verduidelijkt Boerenbond, die eraan toevoegt dat het de effectiviteit van het beleid ten goede zal komen.

Bijkomend hebben individuele land- en tuinbouwers de ruimte nodig om die maatregelen te treffen die het best aansluiten bij de eigen bedrijfsvoering. "Dit creëert een echte win-win en komt de efficiëntie ten goede", meent Boerenbond. "Het resultaat is een beleid dat zijn doelen bereikt aan de laagst mogelijke kostprijs." De landbouworganisatie verzet zich niet tegen de principes en het kader die de basis vormen voor de beleidsvoorstellen van de Europese Commissie, maar wijst op de specificiteit van de Vlaamse land- en tuinbouw.

"Vlaamse boeren werken in één van de meest verstedelijkte en meest geïndustrialiseerde gebieden van Europa", luidt het. "De rigide vergroening  zoals de Commissie ze voorstelt, verhoogt de druk op de Vlaamse landbouw. Dit kan een averechts effect hebben: meer verstedelijking en minder groen. Vergroeningsmaatregelen op maat van de Vlaamse land- en tuinbouw, helpen daarentegen de Vlaamse landbouw verder op weg naar meer duurzaamheid", alsnog Boerenbond.

Natuurpunt is het idee van een keuzemenu aan vergroeningsmaatregelen helemaal niet genegen en gaf maandag in De Standaard al tegengas. De natuurorganisatie vreest dat elke lidstaat er de 'gemakkelijkste' maatregelen uit zal pikken, wat resulteert in weinig winst voor milieu, klimaat en biodiversiteit. "Bovendien wil men de groep landbouwers die niets moeten doen omdat ze 'per defintie groen zijn', gevoelig uitbreiden", hekelt beleidsmedewerker Annelore Nys. Nu is die groep beperkt tot de bioboeren.

BioForum, de ketenorganisatie van de biologische landbouw en voeding, stelt een optimalisatie voor van de vergroeningsmaatregelen die nu voorliggen. Wat het ecologisch focusgebied betreft, pleit BioForum voor een gebiedsgerichte verfijning van de maatregel, vertrekkend van de concrete behoeften op vlak van biodiversiteit. Een afwijking van de algemene kwantiatieve doelstelling voor zeven procent ecologisch focusgebied moet naar verluidt mogelijk zijn op voorwaarde dat maatregelen genomen worden die kwalitatief gunstiger zijn voor de biodiversiteit.

Net zoals minister-president Kris Peeters gelooft BioForum in de meerwaarde van samenwerking tussen landbouwers om biodiversiteitsdoelstellingen te realiseren. "De oppervlakte agromilieumaatregelen dient zeker meegenomen te worden bij de invulling van het focusgebied", voegt BioForum nog toe. De tweede vergroeningsmaatregel, gewasdiversificatie, noemt BioForum een zwak afkooksel van de gewasrotatie die in de biolandbouw gerespecteerd wordt. Daarom spreekt de organisatie zich uit voor een striktere invulling van de maatregel.

De derde maatregel, het behoud van blijvend grasland, kan volgens BioForum het averechts effect creëren dat in 2013 veel grasland wordt gescheurd. De biolandbouworganisatie vraagt dat beter het onderscheid wordt gemaakt tussen de verschillende types permanenet grasland. Percelen met historisch waardevol, extensief beheerd, permanent grasland dienen te worden beschermd. Omgekeerd is flexibiliteit noodzakelijk voor graslanden die
deel uitmaken van een langdurig rotatieschema.