Keert populariteit van tequila zich tegen agaveplant?

Vanaf de jaren tachtig veroverde tequila vanuit Mexico de hele wereld. De teelt van de agaveplant breidde in minder dan tien jaar uit van 16.000 naar 50.000 hectare. De telers laten de agaven niet bloeien, want de bloeistengel put de suikervoorraad van de plant teveel uit. Door het gebrek aan kruisbestuiving via bloemen is er bijzonder weinig genetische variatie onder de agaven. In een dergelijke monocultuur kan een plantenplaag op korte tijd veel schade aanrichten.

De blauwe agave is een vetplant met stijve, puntige lange bladeren. Als de plant zeven jaar oud is, worden de bladeren gekapt. Het binnenste hart dat overblijft van de plant - het ziet er een beetje uit als een reusachtige ananas - wordt gekookt om er het zoete sap uit te winnen. Die stroop wordt vervolgens vergist en tot tequila gedistilleerd.

Ziekteverwekkende bacteriën en schimmels die de agaven aantasten kregen in 1996 en 1997 een duwtje in de rug doordat het extra warm was en er veel neerslag viel. Wegens het dramatische verlies van de agave-oogst lieten de autoriteiten zelfs toe dat ook andere planten gebruikt werden voor de bereiding van tequila. De traditionele tequilaflessen vermelden sindsdien '100 procent van agave', de andere worden gewoon als 'tequila' verkocht en moeten voor minimaal 51 procent van blauwe agave gemaakt zijn.

Intussen is de agaveteelt aan een nieuwe opmars bezig; de autoriteiten verwachten in 2008 een opbrengst van 1,8 miljoen ton. Plantenonderzoekers vrezen dat de massale aanplant een nieuwe ziektegolf zal uitlokken, meldt het wetenschappelijke blad Nature. Tien procent van de velden zou al zijn aangetast, volgens sommige schattingen.

Wetenschappers proberen nieuwe variëteiten te introduceren om de biologische diversiteit in de velden te verhogen. De boeren zouden ook enkele planten in bloei kunnen laten komen zodat natuurlijke kruising voor variatie zorgt. Maar niet iedereen is enthousiast over die duurzamere teeltmethoden. Gevreesd wordt dat agaven die uit kruisingen voortkomen, er anders uitzien en door de overheid misschien niet meer erkend worden voor de tequila-productie.

Genetici zoeken naar de erfelijke verschillen tussen agavevariëteiten, om uit te maken welke kenmerken bevoordeeld moeten worden bij het maken van kruisingen en het kiezen van nakomelingen. Maar het verband tussen het uiterlijk van de plant en de genetische kenmerken blijkt vaak moeilijk te vinden. Terwijl de agaveteelt nog stijgt, wordt ook naarstig gezocht naar nieuwe afzetmogelijkheden. De suiker in de agave zou een interessante zoetstof zijn voor suikerzieken.