Iconisch tv-programma ‘Voor Boer en Tuinder’ gedigitaliseerd en te herbekijken op VRT MAX
‘Voor Boer en Tuinder’, een audiovisueel monument uit onze televisiegeschiedenis herrijst uit de archieven. Het populaire agrarische programma, dat tussen 1959 en 1988 in vele Vlaamse huiskamers te zien was, werd door het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) en VRT gedigitaliseerd en een select aantal afleveringen is nu opnieuw te bekijken op VRT MAX. “Het programma heeft een grote, historische nalatenschap en die willen we bewaren én delen met een breed publiek”, klinkt het bij CAG.
Vlaams audiovisueel erfgoed
‘Voor Boer en Tuinder’, het o zo legendarische tv-programma over land- en tuinbouw in België is opnieuw te bekijken op VRT MAX. Van 1959 tot 1988 was het populaire landbouwmagazine een vaste waarde op zondagnamiddag in de huiskamer van vele Vlaamse gezinnen om op de hoogte te blijven van de handel en wandel van de Belgische boerenstiel.
Het programma was één van de eerste experimenten met tv-educatie, maar langs de andere kant ook een spreekbuis voor de landbouwsector in het publieke debat. Kijkers maakten kennis met (toen) nieuwe technieken in de sector. Zo kregen ze onder meer een handleiding voor tractoren te zien, konden ze lessen in boekhouding volgen en leerden ze werken met een schuif- en schijfkalender om zo optimale fokschema’s op te stellen. Met afleveringen als ‘Paarden van metaal’, ‘Jonge boeren zien het zo’ en ‘Boerin uit liefde … voor het vak’ spreekt ‘Voor Boer en Tuinder’ tot de verbeelding.
“Het programma heeft een grote, historische nalatenschap en die willen we bewaren én delen met een breed publiek”, klinkt het bij het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG). Binnen het project ‘Boeren op de buis’ bracht CAG het bewaarde audiovisuele materiaal in de verschillende archieven in kaart en digitaliseerde samen met VRT alle afleveringen.
“Het is belangrijk om dit agrarisch erfgoed te koesteren”, zegt ook Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v). Volgens de landbouwminister toont ‘Voor Boer en Tuinder’ dat de landbouwsector altijd al bezig geweest is met innovatie, duurzaamheid en ondernemerschap. “Het is indrukwekkend om te zien hoe de sector compleet getransformeerd is door de opkomst van de tractor en de computer, door doorgedreven specialisatie en door boeren die blijven doorzetten en elkaar inspireren tot vernieuwing. Innovatie en streven naar oplossingen zit in het DNA van de sector, dat toont de reeks zeer duidelijk”, aldus Brouns.
Hoewel de landbouwsector van vandaag qua schaalgrootte nog amper te vergelijken is met wat we in het programma zien, zijn de thema’s die in ‘Voor Boer en Tuinder’ aan bod komen, verrassend actueel, zoals bijvoorbeeld: moeilijke bedrijfsopvolging, vergunningen, omgaan met nieuwe technologie en milieuvraagstukken. “’Voor Boer en Tuinder’ toont hoe de sector de voorbije decennia steeds met innovatieve oplossingen kwam om de heersende uitdagingen te overwinnen”, reageert Hanna Van Renterghem van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). “Ook vandaag blijft innovatie de sleutel voor een toekomstgerichte landbouw en dat door zowel moderne technologie te combineren met ‘vergeten’ landbouwtechnieken.”
TV-geschiedenis
Op 4 oktober 1959 werd de allereerste aflevering van ‘Voor Boer en Tuinder’ uitgezonden, een historisch moment in de Vlaamse televisiegeschiedenis. “Overal waar we kwamen, werden we hartelijk ontvangen”, getuigt voormalig presentator André Smout. Hoewel televisie in de jaren ’50 nog in zijn kinderschoenen stond, waren de ambities van de makers groot. Voor hen was het evenwel een zoektocht om die ambities te vertalen naar het televisieformat. Net als de landbouw evolueerde het programma doorheen de jaren zowel qua inhoud als vorm. “Gaandeweg evolueerden we wel naar ‘over’ boer en tuinder dan ‘voor’ boer en tuinder, mee met de tijdsgeest. Het is een periode waar ik met veel voldoening op terugkijk”, aldus Smout.
Een jaar na het tv-debuut van ‘Voor Boer en Tuinder’ werd de uitzendfrequentie opgedreven van één keer per maand naar een tweewekelijks programma. Dat ritme werd aangehouden tot en met 1988 wanneer de laatste aflevering uitgebracht werd. Het Vlaams agrarisch tv-programma werd steevast op zondagnamiddag uitgezonden, met het achterliggende idee dat de boeren en tuinders ’s avonds nog werk op het erf hadden. Arthur Tollenaere voorzag de uitzendingen live van commentaar vanuit de studio en kondigde van daaruit de verschillende reportages aan. Voor de presentatie werd Tollenaere tot 1964 bijgestaan door de handpop Dokus. Die voorzag de uitzendingen van luchtige opmerkingen, maar was ook een handig middel voor de makers om gevoeligere thema’s of standpunten aan te kaarten.
“Voor CAG is audiovisueel erfgoed een bijzondere getuige van het verleden”, zegt Yves Segers, coördinator bij CAG. “Het toont ons gebruiken en aspecten van het dagelijks leven die je niet zomaar in papieren archieven terugvindt. Samen met heel wat mensen keken we naar fragmenten van ‘Voor Boer en Tuinder’. Stuk voor stuk zijn ze ervan overtuigd dat dit bijzonder tijdsdocument meer zichtbaarheid verdient in de hedendaagse maatschappelijke discussies.” Op het Journaal en het weerbericht na is ‘Voor Boer en Tuinder’ het langstlopende VRT-programma ooit. In net geen dertig jaar tijd werden 485 afleveringen uitgezonden op de buis.
“’Boeren op de buis’ was voor VRT-Archief een boeiend erfgoedproject”, zegt Kathleen Bertrem van VRT-Archief. “Alle afleveringen werden gerestaureerd en gedigitaliseerd. Dit biedt heel wat mogelijkheden voor toekomstig hergebruik. Door de expertise van CAG, de interviews die ze deden met oud-medewerkers van het programma en de inzet van AI-technologie kunnen we ons archiefmateriaal optimaal verrijken. We zijn heel blij dat we nu ook een selectie afleveringen op VRT MAX kunnen laten zien. De vraag vanuit de sector was groot.”
Meer informatie: VRT MAX
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: Interview met landbouwer Beck: Arthur Tollenaere interviewt landbouwer Beck voor de honderdste uitzending van Voor Boer en Tuinder op 24/1/1965. 1965. © VRT-Archief. Vantomme Nackaerts en Tollenaere bij productiewagen: Arthur Tollenaere, Ernst Vantomme en Hein Nackaerts naast hun productiewagen van BRT tijdens de voorbereiding van de opnames van ‘Voor Boer en Tuinder’. 1959-1978. © VRT-Archief. Filmploeg op erf: Foto van tijdens de voorbereiding van de filmopnamen op het gemengd bedrijf van Verheecke-Hallaert te Thou, Loiret. Het interview diende voor de uitzending van 23/4/1961: ‘Vlaamse boeren in Frankrijk’. 1961. © VRT-Archief. Smout in serre: Presenator André Smout in serre tijdens de uitzending ‘Het gebruik van plastiekfolie in de tuinbouw’ (7/1/1979). © VRT-Archief.
