Focus op 'land grabbing' in ontwikkelingssamenwerking

De Senaat heeft recent een resolutie aangenomen waarin de regering gevraagd wordt om rekening te houden met 'land grabbing' in het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. "Momenteel kopen buitenlandse investeerders gronden van regeringen in het Zuiden, zonder overleg met de burgers. Particulieren die de gronden exploiteren, worden weggejaagd", schetst PS-senatrice Olga Zrihen het probleem.

Ngo's vrezen al langer dat de Europese doelstelling om 10 procent biobrandstof te gebruiken tegen 2020, een averechts effect kan hebben op de landen in het Zuiden. Om die doelstelling te bereiken, zou de helft van de biobrandstof die in Europa wordt gebruikt, geïmporteerd moeten worden. Dat berekende het Centre Tricontinental (CETRI) in Louvain-la-Neuve.

Investeerders hebben snel het economisch potentieel van het biobrandstofbeleid ingezien, meldt Metro. In Kenia wil Kenya Jatropha Energy, een filiaal van het Italiaanse Nuove Iniziative Industriali, 50.000 hectare Jatropha telen, een veelbelovende plant voor de energieteelt. De jaarlijkse huurprijs zou amper twee euro per hectare bedragen voor de volgende 33 jaar, goed voor 100.000 euro per jaar en de belofte om 15.000 jobs te creëren.

De lokale bevolking werd niet betrokken bij het project en zij beschuldigen de overheid ervan hun gronden te verkwanselen zonder hun toestemming. "Nu lopen 20.000 mensen het risico te moeten verhuizen om plaats te ruimen voor de teelt van het energiegewas", verklaart de Keniaanse afdeling van de ngo ActionAid.

In heel wat ontwikkelingslanden wordt verontrust gereageerd op deze monopolisering van gronden. Ook in de Belgische Senaat is men zich bewust van de mogelijke impact op de voedselzekerheid en het milieu in ontwikelingslanden. Daarom nam de commissie voor Buitenlandse betrekkingen een resolutie aan die in het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid aandacht vraagt voor 'land grabbing' in het Zuiden.

"We kunnen niet aan ontwikkelingssamenwerking doen zonder rekening te houden met dit probleem", zegt PS-senatrice Olga Zrihen, auteur van de tekst. "Een oplossing zou kunnen zijn om via de Verenigde Naties een modelovereenkomst voor te stellen voor de huur van gronden in het Zuiden", meent Zrihen. "Want hoewel een intenser gebruik van de bodem in theorie kan zorgen voor werkgelegenheid, is daar in de praktijk weinig van te merken en verliezen mensen veeleer hun inkomsten", zegt ze.

De resolutie van de Senaat beklemtoont dat de toegang tot natuurlijke hulpbronnen zoals grond of water integraal deel uitmaakt van de fundamentele rechten en in hoge mate bijdraagt tot de voedselsoevereiniteit en de voedselzekerheid van de plaatselijke bevolking. "Maar het ontbreekt in ontwikkelingslanden aan wetgeving waarmee ze elk proces van toe-eigening van landbouwgronden het hoofd kunnen bieden. Gronddeals zijn vaak het resultaat van onevenwichtige onderhandelingen tussen rijke buitenlandse investeerders en arme ontwikkelingslanden, zonder inspraak van het maatschappelijk middenveld", luidt het.

De senatoren zijn zich bewust van de speculatie op voedingsmiddelen en de impact daarvan op de levensomstandigheden van de lokale producerende bevolking. Daarom vragen zij de regering om de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking te stimuleren om familiale landbouwbedrijven op het platteland te ondersteunen en te kiezen voor de uitbouw van een duurzame landbouw met respect voor mens en milieu.

De Senaat is van mening dat de regering de strijd tegen corruptie kan steunen en kan bijdragen tot het versterken van de onderhandelingsmogelijkheden van de landen die geconfronteerd worden met de problematiek. De regering wordt ook gevraagd om partnerlanden en investeerders (staten en privébeleggingsfondsen) op te roepen om investeringen te doen die complementair zijn met familiale landbouw, de verkoop- en verwerkingsinfrastructuur verbeteren en banen scheppen op het platteland.