EU-Hof van Justitie vernietigt landbouw- en visserijakkoorden tussen EU en Marokko

De Westelijke Sahara, een stuk woestijn zo groot als Groot-Brittannië, is het toneel van Afrika’s langstlopende territoriale geschil sinds koloniale mogendheid Spanje het gebied in 1975 verliet en Marokko het annexeerde. De soevereiniteit over het gebied wordt nog steeds betwist. Marokko controleert de facto ongeveer 80 procent van het gebied, Polisario, de beweging die al decennia ijvert voor de onafhankelijkheid van de Westelijke Sahara, ongeveer 20 procent. 

Het Hof verklaarde de landbouw- en visserijakkoorden met Marokko uit 2019 ongeldig omdat niet is aangetoond dat de bevolking van de Westelijke Sahara heeft ingestemd. Dat was één van de voorwaarden voor de geldigheid van die akkoorden. De instemming zou "vermoed" kunnen worden indien de akkoorden die bevolking "precieze, tastbare en substantiële" voordelen hadden opgeleverd, maar dat is volgens het Hof niet het geval. 

Met het arrest bevestigt het Hof een eerder verdict van het Gerecht van de Europese Unie, dat de akkoorden in 2021 al had vernietigd. Het visserijakkoord is intussen verstreken. Het akkoord over de handel in landbouwproducten blijft voorlopig nog twaalf maanden van toepassing om redenen van rechtszekerheid en "de ernstige negatieve gevolgen" die een onmiddellijke annulering zou hebben op "de externe actie van de EU". 

Het arrest is een overwinning voor Polisario. “Het is een historische overwinning voor het Sahrawi-volk die de wandaden van de EU en Marokko bevestigt en de permanente soevereiniteit van het Sahrawi-volk over hun natuurlijke hulpbronnen bevestigt”, zei Oubi Bouchraya, vertegenwoordiger van het Polisario bij de Verenigde Naties in Zwitserland, na de uitspraak van het Europees Hof van Justitie.

In een ander arrest oordeelde het Hof overigens ook dat de etikettering van meloenen en tomaten gekweekt in de Westelijke Sahara naar dit gebied moeten verwijzen als het gebied van oorsprong, en niet naar Marokko.