Doorbraak in bestrijding runderslaapziekte

Onderzoekers van het Tropisch Instituut voor Geneeskunde (ITG) in Antwerpen zijn er samen met collega's uit ontwikkelingslanden in geslaagd om de slaapziekteparasiet opnieuw vatbaar te maken voor geneesmiddelen. Runderslaapziekte is volgens Wereldlandbouworganisatie FAO één van de belangrijkste oorzaken van armoede op het Afrikaanse platteland.

De parasiet treft niet alleen mensen, maar Trypanosma congolense veroorzaakt ook slaapziekte bij het vee waarvan miljoenen mensen in Afrika afhankelijk zijn. De parasiet richt er enorme schade aan omdat hij resistent is tegen alle op dit ogenblik beschikbare geneesmiddelen. De drie bestaande geneesmiddelen tegen runderslaapziekte zijn zo goed als waardeloos geworden. Nagana, zoals de runderslaapziekte genoemd wordt, is volgens de Wereldlandbouworganisatie FAO een van de belangrijkste oorzaken van armoede op het Afrikaanse platteland.

De parasiet ontwikkelde een manier om de drie bestaande geneesmiddelen uit zijn cellen naar buiten te pompen. De wetenschappers zijn daarom op zoek gegaan naar stoffen die de ‘pomp’ zouden kunnen saboteren. Uiteindelijk vonden ze twee stoffen die het bijna onwerkzaam geworden ISM (isometamidium chloride) terug effect kunnen geven. Beide stoffen zijn - ook in ontwikkelingslanden betaalbare - antibiotica, oxytetracycline en enrofloxacine. Apart doen ze niets tegen slaapziekte, maar samen met ISM blijken ze dodelijk voor de parasiet.

De onderzoekers testten hun aanpak al op runderen. Ze besmetten drie groepen van telkens zes runderen met resistente trypanosomen om ze vervolgens te behandelen. De runderen die alleen met ISM behandeld werden, kregen zonder uitzondering slaapziekte. Van de runderen die ISM plus één van beide antibiotica kregen, genas de helft volledig. Bij de andere helft bleef de parasiet aanwezig, maar in nauwelijks detecteerbare aantallen.

Bij een ziekte die in zwart Afrika jaarlijks drie miljoen runderen het leven kost, vaak in gebieden waar de eigenaars van de runderen sowieso al moeite hebben om te overleven, is het verschil enorm, aldus het ITG.