"Dioxinecrisis was de kanarie in de koolmijn voor wat fout liep in de voedingssector"

Op 27 mei 1999 bracht het VRT-journaal een reportage naar buiten over de dioxinecrisis, het grootste voedselschandaal dat België ooit gekend heeft. In januari van dat jaar was dierenvoeder verontreinigd geraakt met dioxines. Later bleek dat de verontreiniging afkomstig was van een vetsmelterij, die gesmolten vet had geleverd dat ook technisch vet bevatte. Dat technisch vet kwam er wellicht nadat motorolie was terechtgekomen bij weggegooide frituurolie in een Waals containerpark. 

Verboden vlees

Voor boeren waren de gevolgen groot: meer dan 1.500 boerderijen werden geblokkeerd, 7 miljoen kippen en 60.000 varkens werden preventief geslacht. De export van Belgische zuivelproducten en Belgische kippen, varkens en runderen werd een tijdlang verboden. 

De crisis was zo "de kanarie in de koolmijn" voor wat fout liep in de sector, stelde Segers. "De landbouwsector en de voedselketen zijn heel snel geëvolueerd in de loop van de jaren 60, 70 en 80. Het voedselveiligheidssysteem, met onder meer de traceerbaarheid van voedsel, de controles en de informatiedoorstroming binnen de overheidsinstellingen, hinkte achterop", zei Segers. "De dioxinecrisis heeft dat allemaal voor het voetlicht geworpen. Zo was men genoodzaakt om in te grijpen. Dat heeft men dan ook gedaan, bijvoorbeeld met de oprichting van het FAVV (Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen, red.). Er waren al plannen voor die oprichting voor de crisis, maar nadien zijn die ook effectief gerealiseerd."

Aandacht voor voedselveiligheid

De toegenomen aandacht voor voedselveiligheid is volgens Segers het belangrijkste gevolg van de crisis. Dat er in de toekomst nooit meer dergelijke schandalen rond voedselverontreinigingen zullen gebeuren, kunnen de experten echter niet voorspellen. "Er zijn intussen veel andere maatregelen en mechanismen op punt gezet, maar crisissen zijn van alle tijden. Ze allemaal vermijden, zal niet lukken", zei Sven Lefèvre, stafmedewerker bij het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG). "De veranderde mindset vandaag, die meer vanuit een voorzorgsprincipe werkt, kan er wel toe leiden dat nieuwe crisissen sneller in de kiem gesmoord zullen worden."

Het CAG wijst naar meer recente incidenten, zoals de fipronilcrisis in 2017 en de EHEC-crisis in 2011, die op "een snellere manier" zijn aangepakt dan de dioxinecrisis. "Maar er zullen altijd nieuwe dingen opduiken, kijk naar het PFAS-gebeuren vandaag", vertelt Joris Relaes, voorzitter van het CAG. "Het feit dat we vandaag in een zeer geconnecteerde wereld leven, betekent enerzijds dat we snel kunnen handelen en elkaar kunnen helpen, maar anderzijds kan het, bij wijze van spreken, ook een toeter op iets kleins zetten, waardoor een incident snel uitvergroot kan worden."