Debat mestverwerking voor laatste bijsturing MAP2

De voorbije jaren heeft de sector flink wat inspanningen geleverd om de druk van de landbouw op het milieu te verlichten, zo valt onder andere af te leiden uit het recente "Voortgangsrapport" van de Mestbank. Dat is onder meer het gevolg van het driesporenbeleid van de Vlaamse regering, gebaseerd op een aanpak aan de bron (bijvoorbeeld via milieuvriendelijke voeders en een vrijwillige afbouw), een meer oordeelkundige bemesting en mestverwerking. Maar vooral bij dat laatste knelt het schoentje nog.

In totaal moet dit jaar ruim 1,2 miljoen ton varkensmest en 200.000 ton pluimveemest worden verwerkt. Volgens een pas gepubliceerde peiling van het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking zijn er vandaag voldoende verwerkingsinstallaties om de overtollige pluimveemest weg te werken. Voor varkensmest is momenteel slechts 15 procent van de noodzakelijke verwerkingscapaciteit voorhanden.

De onzekerheid over de best beschikbare technieken, de economische haalbaarheid en het ontbreken van financiële stimulansen door de overheid worden aangegeven als oorzaken van de slabakkende mestverwerking. Wettelijk moeten bedrijven met een grote mestproductie al hun overtollige mest verwerken. Maar die 100 pct-verwerkingsplicht blijkt in de praktijk technisch niet haalbaar. Ook financieel is het voor de veehouders een zware dobber. De verwerking van één kubieke meter mest kost 32 tot 37 euro. Daarmee is het arbeidsinkomen voor één varkensplaats (die de voorbije jaren schommelde tussen 1,8 en 39 euro) opgesoupeerd.

André Denys (VLD) heeft een voorstel van decreet klaar waarin de grootste mestproducenten 30 tot maximaal 75 procent van hun mestoverschot moeten verwerken. De bestaande mestheffingen (bij onvoldoende verwerking) werken volgens Denys te sanctionerend. Hij stelt voor betaalde heffingen om te buigen in 'mestboni' als de veehouder méér mest verwerkt dan gevraagd.

Jacky Maes (sp.a) heeft een ander voorstel klaar. De Vlaamse socialisten houden wèl vast aan de 100 pct-verwerkingsplicht. Maar om de gevraagde hoeveelheid nutriënten te verwerken, mag een mestverwerkingsplichtig veebedrijf ook deels mest verwerken van een niet-verwerkingsplichtig bedrijf. Wanneer de totale hoeveelheid te verwerken mest vergroot, daalt de kostprijs ervan en wordt het rendabel, is de redenering.

De superheffing in geval van onvoldoende verwerking zou opgeschort worden als de veehouder bewijst te investeren in mestverwerking. "Agalev en Spirit zien wel iets in deze piste", verduidelijkt Maes. Hij heeft er goede hoop op dat een compromis met de VLD mogelijk is.

Denys zegt bereid te zijn samen naar een werkbare oplossing te zoeken. "Belangrijkste is dat we de sector meehebben. Pas dan zal de verwerking eindelijk goed op gang komen", meent hij. De VLD-er had donderdag nog een opgemerkt voorstel in petto: afstappen van de totale mest-stop die nu geldt. Veebedrijven zouden hun 'nutriëntenhalte' - de mest die ze vandaag mogen produceren - mogen overstijgen tot het niveau van hun toegekende milieuvergunning. "Maar dan moeten ze het verschil wel volledig verwerken", aldus Denys. "Dat zou een mooie stimulans voor mestverwerking zijn, zonder dat de milieu-impact vergroot".

Volgende week is er meerderheidsoverleg gepland over het voorstel. Een week later wordt de discussie in de commissie verdergezet. Minister van Leefmilieu en Landbouw Ludo Sannen benadrukte achteraf dat hoedanook niet aan de milieudoelstellingen mag geraakt worden. Er kan wel gepraat worden over de wegen om die te bereiken.

Ondertussen wordt binnen de commissie Leefmilieu ook een werkgroep samengesteld die over een MAP3 moet nadenken. Ook de administratie - in casu de Mestbank - is naar verluidt gevraagd de eerste voorbereidingen te treffen. Het echte werk is gepland voor de volgende legislatuur. Het bestaande Mestactieplan is op bepaalde punten voorbijgestreefd én vooral, na talrijke bijsturingen, veel te complex geworden.

Lees ook: geVILT: Vlaanderen pioniert inzake mestverwerking