Boliviaanse Andesboeren houden Morales in het zadel

De Boliviaanse kiezers hebben het vertrouwen in president Evo Morales bevestigd. De president had een volksraadpleging uitgeschreven om een verregaande grondwetsherziening door te voeren om zo Bolivia, het armste land van Zuid-Amerika, uit de politieke impasse te halen. Dat initiatief zou de eeuwenoude ongelijkheid tussen het rijkere oosten en de arme boerenbevolking in het westen aanpakken. Of dat zal lukken, is nog maar zeer de vraag. Ook de rechtse rivalen van Morales in het oosten van het land sloegen hun slag.

Morales en de gouverneurs moesten aftreden als het percentage kiezers dat hen zondag niet meer vertrouwde hoger zou zijn dan het percentage stemmen waarmee ze eerder verkozen werden. Morales kreeg in 2005 54 procent van de kiezers achter zich, terwijl hij nu meer dan zestig procent van de ja-stemmen achter zijn naam kreeg. Morales hoopte met de stemming enkele gouverneurs van de oppositie te verslaan, zodat hij zijn positie in enkele deelstaten kan versterken.

Vijf van de acht gouverneurs wier positie opnieuw aan het electoraat was voorgelegd, onder wie harde opposanten als Rubén Costas uit Santa Cruz en Mario Cossío uit Tarija, mogen aanblijven. Twee oppositionele gouverneurs, die van Cochabamba en La Paz, schieten er tot voldoening van Morales hun baan bij in. In Oruro, dat tot nu toe loyaal was aan de president en een belangrijke schakel heet in de territoriale en politieke machtstwist, liep hij evenwel een nederlaag op. De Moralesgezinde gouverneur Alberto Aguilar kreeg er het nakijken.

Op die manier lijkt de volksraadpleging geen oplossing te brengen voor de verdeeldheid in Bolivia. Het parlement heeft in 2006 een nieuwe grondwet goedgekeurd. President Morales kan zich nu zo vaak laten verkiezen als hij wil. De indianenbevolking kreeg ook meer controle over haar land. Rijke regio's drukten kort nadien hun autonomie-eis door omdat Morales een groter aandeel van de gaswinsten naar de nationale schatkist liet vloeien. Voor de zomer stemden vier regio's in een referendum voor meer autonomie.

De Ayamara-indiaan Evo Morales schreef in 2005 geschiedenis door het als eerste Boliviaan van inheemse origine tot president te schoppen. Hij won de verkiezingen dankzij verregaande plannen rond subsidies voor boeren en de nationalisering van strategische sectoren. Tot dan toe werd het land bestuurd door een neoliberale elite. De voormalige schapenhoeder Morales kent het leed van de boeren. Als vakbondsman verdedigde hij jarenlang hun rechten.

Kauwen op cocabladeren is een Boliviaanse traditie. Het helpt tegen honger en vermoeidheid. Maar cocabladeren zijn ook het belangrijkste ingrediënt voor cocaïne. Daarom dringen de VS er bij Bolivia op aan de cocavelden drastisch in te perken. Evo Morales belichaamt de strijd van de boeren tegen de wil van een grootmacht. Daarnaast is er ook de twist over de gasvoorraden van Bolivia. Het land heeft de grootste gasreserves in Latijns-Amerika. De winsten komen volgens de boeren alleen terecht bij de rijke regio's en de buitenlandse bedrijven.

Door het nationaliseringsprogramma van Morales moeten buitenlandse bedrijven hun productie afleveren bij een staatsbedrijf dat verantwoordelijk is voor de verkoop. Ondernemingen zoals het Braziliaanse Petrobras, het Spaans-Argentijnse Repsol YPF, British Gas en het Franse Total mogen nog maximaal 18 procent van de opbrengsten houden. Voorheen was dat 50 procent. Vele investeerders volgden het referendum zondag dan ook met argusogen.(KS)