Boeren moeten leren leven met vrije melkprijs

Twee jaar geleden zette de Europese Commissie de subsidiëring van de melkprijs op nul en verving die door een inkomenstoeslag. Toevallig viel dat tijdstip samen met een nooit geziene krapte op de wereldmarkt voor melk. De prijzen schoten de hoogte in. Tijdelijk liep de prijs voor ruwe melk in 2007 voor de boer op tot meer dan 35 euro per 100 liter. De Vlaamse boer genoot met volle teugen van de zegeningen van de vrije markt. Velen vergaten dat de omstandigheden uitzonderlijk waren.

Een forse vraag naar melk uit China viel samen met een terugval van de productie in Nieuw-Zeeland. Dat land is goed voor een vierde van de wereldhandel in melk. Het aanbod herstelde zich snel. Sinds eind vorig jaar gaan de melkprijzen opnieuw in dalende lijn. De vrijemarktbonus is nu bijna volledig opgesoupeerd. Tegelijk is de kostprijs sterk gestegen door de hogere prijzen voor voeder en meststoffen. De winstmarge daalde daardoor tot onder het niveau van voor 2007.

De Belgische melkcoöperatieve Milcobel waarschuwde de landbouwers vorig jaar al voor de mogelijkheid van een sterke terugval. "Het aankondigen van een piek staat gelijk met het voorspellen van een dal", zei voorzitter Guido Veys. Milcobel kon de boeren die hoge wereldmarktprijzen in 2007 aanvankelijk niet geven, door de contracten op lange termijn met de afnemers. Vele melkveehouders liepen weg op zoek naar hogere prijzen.

Vandaag bieden de coöperatieven als Milcobel en Campina, bij een dalende markt, betere prijzen dan die op de spotmarkt. Velen zijn naar hun coöperatieve teruggekeerd. Wel zal de coöperatieve meer dan in het verleden met wisselende, zij het afgevlakte prijzen, te maken hebben. "Men kan de klok niet terugdraaien, vanaf 2015 is de Europese zuivelindustrie vrij en daar moeten we nu al mee leren leven", aldus Veys.

De melkveehouder kan nu perfect het verschil inschatten tussen een gereglementeerde markt met gesubsidieerde melkprijzen en de vrije wisselende markt de jongste twee jaar. Niet iedereen velt hetzelfde oordeel. Dit dilemma verdeelt de Europese melkveehouders. Velen hebben heimwee naar de gereglementeerde markt, waar ze hun inkomen goed konden inschatten. Anderen verkiezen de meer vrije markt met inkomenspieken en -dalen, wat een meer flexibele uitbating vereist.

Vooral de kleinschalige landbouwbedrijven hebben het lastig. Liefst 10 procent van de melkveehouders verkocht zijn quotum in 2006 en 2007. De bedrijfsgrootte is sindsdien sterk toegenomen en benadert nu een klein beetje meer het Scandinavische en Nederlandse niveau. Zij die hun quotum verkochten, behielden wel een rechtstreekse inkomenstoeslag voor de onderhoud van gronden. Die toeslag bedraagt 3,55 euro voor elke 100 liter melk die ze voordien aanboden. Zij die hun quotum behielden, genieten ook van die toeslag.

De zuivelbedrijven, zowel privaat als coöperatief, leerden leven met wisselende prijzen door zich in te dekken met langetermijncontracten met hun afnemers, de grootdistributie. Die hebben sinds 2007 veel meer moeten betalen en rekenden dat door aan de consument. Van de recente lagere melkprijs heeft de consument voorlopig weinig ondervonden. Zo denkt de boer dat hij alleen opdraait voor de vrije markt.(KS)