Vaccineren tegen de klok: haalt België de deadline voor blauwtongvaccinatie?

Hoewel er in België dit jaar nog geen nieuwe uitbraken van blauwtong gemeld zijn, blijft waakzaamheid absoluut nodig. In buurlanden is het virus wél bijzonder actief. Vooral in Normandië, Frankrijk, stijgt de ongerustheid: daar is het aantal besmettingen in amper tien dagen gestegen van 2 naar 141 bevestigde gevallen, bovenal type 3, maar ook type 8 is aanwezig. Ook in het Verenigd Koninkrijk laait de ziekte opnieuw op. De vrees is dan ook groot dat het virus zich opnieuw naar België kan verspreiden. Een voldoende hoge vaccinatiegraad blijft dus cruciaal. 

De federale overheid lanceert daarom een laatste oproep aan veehouders, zowel professioneel als particulier, om hun dieren snel te vaccineren. Tegelijk waarschuwt de Vlaamse dierenartsenvereniging (VeDa) voor een aanhoudend tekort aan het BTV-8-vaccin. 

Impact blauwtong op de veehouderij  

Blauwtong is een virale ziekte die vooral schapen en runderen treft en wordt overgedragen door knutten, kleine steekvliegjes. De symptomen variëren van koorts en kreupelheid tot vruchtbaarheidsproblemen en sterfte. Sinds eind 2023 is het virus opnieuw wijdverspreid in België. In 2024 telde het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) al meer dan 3.600 uitbraken.  

De impact is groot, zowel op dierenwelzijn als op de economische situatie van veehouders. Om verdere verspreiding en exportbeperkingen te vermijden, startte begin dit jaar een verplichte vaccinatiecampagne. 

Vaccinatiebarometer: BTV-3 op schema, BTV-8 blijft achter 

Volgens de ‘Vaccinatiebarometer’ van de FOD Volksgezondheid loopt de vaccinatiegraad uiteen naargelang het serotype. 

• Voor BTV-3 is er voldoende vaccin en ligt de vaccinatiegraad hoog. 

• Voor BTV-8 en EHD blijft de achterstand aanzienlijk: 

  • 60% van de schapen en 40% van de runderen is ingeënt tegen BTV-8. 

  • Nog 4 op de 10 runderen moet het EHD-vaccin krijgen. 

Door leveringsproblemen werd de oorspronkelijke deadline al met twee maanden uitgesteld. Ook nu zijn er volgens VeDa nog tekorten, vooral voor BTV-8. “Voor EHDV en BTV-3 lijkt de deadline haalbaar. Alleen voor type 8 blijft het spannend. De vaccins zijn daar nog niet volledig beschikbaar”, zegt Danny Coomans van VeDa Vlaanderen. Een nieuwe levering wordt in augustus verwacht. “Als die tijdig aankomt, is de deadline van 1 september nog haalbaar”, aldus Coomans. 

Volgens de FOD geven deze cijfers nog niet de volledige realiteit weer, aangezien dierenartsen 15 dagen de tijd hebben om hun vaccinaties te registreren, waarna er nog enkele dagen nodig zijn voordat die gegevens bij de FOD aankomen. "In Vlaanderen wachten veel dierenartsen bovendien tot alle vaccinaties voltooid zijn om ze in één keer in te voeren. Daarom vermoeden we dat de momenteel gepubliceerde cijfers eerder een onderschatting zijn", klinkt het.

Hobbyhouders blijven achter 

De meeste professionele veehouders zouden hun dieren inmiddels hebben gevaccineerd. Maar bij hobbyhouders loopt het stroef. De FOD Volksgezondheid meldt dat meer dan de helft van de schapenhouders nog geen enkele vaccinatie heeft geregistreerd. Coomans ziet hiervoor meerdere oorzaken. “Op de weide is het moeilijker om dieren te vangen en te vaccineren. Sommige veehouders stellen de vaccinatie liever uit tot het najaar, wanneer de dieren op stal staan.” Hij wijst ook op een gemiste kans in de aanpak van de vaccinatiecampagne. “Vaccins worden in sommige gevallen rechtstreeks aan veehouders geleverd, zonder dat wij weten wanneer en hoe ze worden toegediend. Dierenartsen waren nochtans bereid om de vaccinaties zelf uit te voeren.” 

Subsidies en oproep tot actie 

De FOD Volksgezondheid roept hobbyhouders op om meteen contact op te nemen met hun dierenarts.  

Om de vaccinatiegraad verder te verhogen, zijn er bovendien subsidies voorzien: 

• €23 per volledig gevaccineerd rund (tegen BTV-3, BTV-8 en EHD) 

• €7 per volledig gevaccineerd schaap (tegen BTV-3 en BTV-8) 

Ook jonge dieren geboren in 2025 komen in aanmerking voor deze subsidie, zolang ze tijdig gevaccineerd en geregistreerd zijn. Naast bescherming van eigen dieren, is het ook een solidariteitskwestie: blauwtong is besmettelijk en bedreigt ook naburige kuddes. 

Veehouders die niet in regel zijn met de verplichte vaccinatie voor de dierziekten tegen de uiterlijke deadline van 1 september riskeren sancties. "Wie niet of gedeeltelijk vaccineert, heeft geen recht op de voorziene tussenkomst. Daarnaast zijn er ook sancties voorzien in de wetgeving, zoals het blokkeren van het bedrijf (geen aan- of verkoop van dieren mogelijk) en de verplichting om op eigen kosten alsnog te vaccineren", klinkt het bij de FOD. "Toch rekenen we op het gezond verstand en de solidariteit van de veehouders om het niet zover te laten komen."